|
VĂN PHÒNG QUỐC HỘI |
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM |
|
Số: 30/VBHN-VPQH |
Hà Nội, ngày 16 tháng 12 năm 2019 |
LUẬT
TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH
Luật Tố tụng hành chính số 93/2015/QH13 ngày 25 tháng 11 năm
2015 của Quốc hội, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2016 được sửa đổi, bổ
sung bởi:
Luật số 55/2019/QH14 ngày 26 tháng 11 năm 2019 của Quốc hội sửa
đổi, bổ sung một số điều của Luật Kiểm toán nhà nước, có hiệu lực kể từ ngày 01
tháng 7 năm 2020.
Căn cứ Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam;
Quốc hội ban hành Luật Tố tụng hành chính[1].
Chương I
NHỮNG
QUY ĐỊNH CHUNG
Điều 1. Phạm vi điều chỉnh và nhiệm vụ của Luật Tố tụng hành
chính
Luật Tố tụng hành chính quy định những nguyên tắc cơ bản trong
tố tụng hành chính; nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố
tụng, người tiến hành tố tụng; quyền và nghĩa vụ của người tham gia tố
tụng, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan; trình tự, thủ tục khởi kiện,
giải quyết vụ án hành chính, thi hành án hành chính và giải quyết khiếu nại, tố
cáo trong tố tụng hành chính.
Luật Tố tụng hành chính góp phần bảo vệ công lý, bảo vệ quyền
con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của
Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân; giáo dục mọi
người nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật; bảo đảm tính ổn định, thông suốt và
hiệu lực của nền hành chính quốc gia.
Điều 2. Đối tượng áp dụng và hiệu lực của Luật Tố tụng hành
chính
1. Luật Tố tụng hành chính được áp dụng đối với mọi hoạt động tố
tụng hành chính trên lãnh thổ bao gồm đất liền, hải đảo, vùng biển, vùng trời
của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
2. Luật Tố tụng hành chính được áp dụng đối với hoạt động tố
tụng hành chính do cơ quan đại diện của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
tiến hành ở nước ngoài.
3. Luật Tố tụng hành chính được áp dụng đối với việc giải quyết
vụ án hành chính có yếu tố nước ngoài; trường hợp điều ước quốc tế mà Cộng hòa
xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác thì áp dụng quy định
của điều ước quốc tế đó.
4. Cơ quan, tổ chức, cá nhân nước ngoài, tổ chức quốc tế thuộc
đối tượng được hưởng các quyền ưu đãi, miễn trừ ngoại giao hoặc các quyền ưu
đãi, miễn trừ lãnh sự theo pháp luật Việt Nam hoặc điều ước quốc tế mà Cộng hòa
xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên thì nội dung vụ án hành chính có liên
quan đến cơ quan, tổ chức, cá nhân đó được giải quyết bằng con đường ngoại
giao.
Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
1. Quyết định hành chính là văn bản do cơ quan
hành chính nhà nước, cơ quan, tổ chức được giao thực hiện quản lý hành chính
nhà nước ban hành hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức đó ban hành
quyết định về vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính được áp dụng một
lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể.
2. Quyết định hành chính bị kiện là quyết định
quy định tại khoản 1 Điều này mà quyết định đó làm phát sinh, thay
đổi, hạn chế, chấm dứt quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân
hoặc có nội dung làm phát sinh nghĩa vụ, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp
của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
3. Hành vi hành chính là hành vi của cơ quan
hành chính nhà nước hoặc của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà
nước hoặc cơ quan, tổ chức được giao thực hiện quản lý hành chính nhà nước thực
hiện hoặc không thực hiện nhiệm vụ, công vụ theo quy định của pháp luật.
4. Hành vi hành chính bị kiện là hành vi quy
định tại khoản 3 Điều này mà hành vi đó làm ảnh hưởng đến việc thực hiện quyền,
lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
5. Quyết định kỷ luật buộc thôi việc là quyết
định bằng văn bản của người đứng đầu cơ quan, tổ chức để áp dụng hình thức kỷ
luật buộc thôi việc đối với công chức thuộc quyền quản lý của mình.
6. Quyết định hành chính, hành vi hành chính mang tính
nội bộ của cơ quan, tổ chức là những quyết định, hành vi chỉ đạo, điều
hành việc triển khai thực hiện nhiệm vụ, kế hoạch công tác; quản lý, tổ chức
cán bộ, kinh phí, tài sản được giao; kiểm tra, thanh tra việc thực hiện nhiệm
vụ, công vụ, chính sách, pháp luật đối với cán bộ, công chức, viên chức, người
lao động và các đơn vị thuộc thẩm quyền quản lý của cơ quan, tổ chức.
7. Đương sự bao gồm người khởi kiện, người bị
kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.
8. Người khởi kiện là cơ quan, tổ chức, cá nhân
khởi kiện vụ án hành chính đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính,
quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết
định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động
kiểm toán nhà nước[2]; danh sách cử tri bầu cử đại biểu Quốc hội,
danh sách cử tri bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân, danh sách cử tri trưng cầu
ý dân (sau đây gọi chung là danh sách cử tri).
9. Người bị kiện là cơ quan, tổ chức, cá nhân
có quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi
việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh,
quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước[3], danh sách cử tri bị khởi kiện.
10. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là
cơ quan, tổ chức, cá nhân tuy không khởi kiện, không bị kiện, nhưng việc giải
quyết vụ án hành chính có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của họ nên họ tự
mình hoặc đương sự khác đề nghị và được Tòa án nhân dân (sau đây gọi là Tòa án)
chấp nhận hoặc được Tòa án đưa vào tham gia tố tụng với tư cách là người có
quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.
11. Cơ quan, tổ chức bao gồm cơ quan nhà
nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị - xã hội
- nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức kinh tế,
đơn vị sự nghiệp công lập, đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân và các tổ chức
khác được thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật.
12. Vụ án phức tạp là vụ án có liên quan đến
quyền và lợi ích của nhiều người; có tài liệu, chứng cứ mâu thuẫn với nhau cần
có thời gian kiểm tra, xác minh, đánh giá hoặc tham khảo ý kiến của các cơ quan
chuyên môn; có đương sự là người nước ngoài đang ở nước ngoài hoặc người Việt
Nam đang cư trú, học tập, làm việc ở nước ngoài.
13. Trở ngại khách quan là những trở ngại do
hoàn cảnh khách quan tác động làm cho người có quyền, nghĩa vụ không thể biết
về việc quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm hoặc không thể thực hiện
được quyền hoặc nghĩa vụ của mình.
14. Sự kiện bất khả kháng là sự kiện xảy ra một
cách khách quan không thể lường trước được và không thể khắc phục được mặc dù
đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép.
Điều 4. Tuân thủ pháp luật trong tố tụng hành chính
Mọi hoạt động tố tụng hành chính của cơ quan tiến hành tố tụng,
người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng và cơ quan, tổ chức, cá nhân có
liên quan phải tuân theo quy định của Luật này.
Điều 5. Quyền yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
Cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền khởi kiện vụ án hành chính để
yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình theo quy
định của Luật này.
Điều 6. Xem xét, xử lý văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hành
chính, hành vi hành chính có liên quan trong vụ án hành chính
1. Trong quá trình giải quyết vụ án hành chính, Tòa án có quyền xem
xét về tính hợp pháp của văn bản hành chính, hành vi hành chính có liên quan đến
quyết định hành chính, hành vi hành chính bị kiện và kiến nghị cơ quan, tổ
chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại văn bản hành chính, hành vi hành chính
đó và trả lời kết quả cho Tòa án theo quy định của Luật này và quy định khác
của pháp luật có liên quan.
2. Tòa án có quyền kiến nghị cơ quan, cá nhân có thẩm quyền xem
xét, sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật nếu phát hiện văn
bản đó có dấu hiệu trái với Hiến pháp, luật, văn bản quy phạm pháp luật của cơ
quan nhà nước cấp trên theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp
luật có liên quan để bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá
nhân. Cơ quan, cá nhân có thẩm quyền có trách nhiệm trả lời Tòa án kết quả xử
lý văn bản quy phạm pháp luật bị kiến nghị theo quy định của pháp luật làm cơ
sở để Tòa án giải quyết vụ án.
Điều 7. Giải quyết vấn đề bồi thường thiệt hại trong vụ án hành
chính
1. Người khởi kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong
vụ án hành chính có thể đồng thời yêu cầu bồi thường thiệt hại do quyết định
hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định
giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải
quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước[4], danh sách cử tri gây ra.
Người khởi kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu
cầu bồi thường thiệt hại có nghĩa vụ cung cấp tài liệu, chứng cứ. Trường hợp
cần thiết, Tòa án có thể tiến hành xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ để bảo
đảm cho việc giải quyết vụ án được chính xác.
Khi giải quyết yêu cầu bồi thường thiệt hại trong vụ án hành
chính, các quy định của pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước và
pháp luật về tố tụng dân sự được áp dụng để giải quyết.
2. Trường hợp trong vụ án hành chính có yêu cầu bồi thường thiệt
hại mà chưa có điều kiện để chứng minh thì Tòa án có thể tách yêu cầu bồi
thường thiệt hại để giải quyết sau bằng một vụ án dân sự khác theo quy định của
pháp luật về tố tụng dân sự.
Trường hợp Tòa án giải quyết cả phần yêu cầu bồi thường thiệt
hại cùng với việc giải quyết vụ án hành chính mà phần quyết định của bản án về
bồi thường thiệt hại bị kháng cáo hoặc kháng nghị hoặc bị Tòa án cấp phúc thẩm,
giám đốc thẩm hoặc tái thẩm hủy để xét xử sơ thẩm hoặc phúc thẩm lại thì phần
quyết định về bồi thường thiệt hại trong các trường hợp này là một phần của vụ
án hành chính. Thủ tục giải quyết đối với phần quyết định về bồi thường thiệt
hại bị kháng cáo, kháng nghị hoặc bị hủy để xét xử sơ thẩm hoặc phúc thẩm lại
được thực hiện theo quy định của Luật này.
Điều 8. Quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện
Cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền quyết định việc khởi kiện vụ
án hành chính. Tòa án chỉ thụ lý giải quyết vụ án hành chính khi có đơn khởi
kiện của người khởi kiện. Trong quá trình giải quyết vụ án hành chính, người
khởi kiện có quyền thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu khởi kiện, thực hiện các
quyền tố tụng khác của mình theo quy định của Luật này.
Điều 9. Cung cấp tài liệu, chứng cứ, chứng minh trong tố tụng
hành chính
1. Các đương sự có quyền và nghĩa vụ chủ động thu
thập, giao nộp tài liệu, chứng cứ cho Tòa án và chứng
minh yêu cầu của mình là có căn cứ và hợp pháp.
Cá nhân khởi kiện, yêu cầu để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của
người khác có quyền và nghĩa vụ thu thập, cung cấp tài liệu, chứng
cứ, chứng minh như đương sự.
2. Tòa án có trách nhiệm hỗ trợ đương sự trong việc thu
thập tài liệu, chứng cứ và tiến hành thu thập, xác minh chứng
cứ; yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, chứng cứ cho
Tòa án hoặc đương sự theo quy định của Luật này.
Điều 10. Nghĩa vụ cung cấp tài liệu, chứng cứ của cơ quan, tổ
chức, cá nhân có thẩm quyền
Cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của
mình có nghĩa vụ cung cấp đầy đủ và đúng thời hạn tài liệu, chứng cứ mà mình
đang lưu giữ, quản lý cho đương sự, Tòa án, Viện kiểm sát nhân dân (sau đây gọi
là Viện kiểm sát) theo quy định của Luật này khi có yêu cầu và phải
chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc cung cấp tài liệu, chứng cứ đó; trường
hợp không cung cấp được thì phải thông báo bằng văn bản và nêu rõ lý do cho
đương sự, Tòa án, Viện kiểm sát biết.
Điều 11. Bảo đảm chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm
1. Chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm được bảo đảm, trừ trường hợp
xét xử vụ án hành chính đối với khiếu kiện danh sách cử tri.
Bản án, quyết định sơ thẩm của Tòa án có thể bị kháng cáo, kháng
nghị theo quy định của Luật này.
Bản án, quyết định sơ thẩm của Tòa án không bị kháng
cáo, kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm trong thời hạn do Luật này quy định thì
có hiệu lực pháp luật. Bản án, quyết định sơ thẩm của Tòa án bị
kháng cáo, kháng nghị thì vụ án phải được giải quyết theo thủ tục phúc thẩm.
Bản án, quyết định phúc thẩm của Tòa án có hiệu lực pháp luật.
2. Bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật mà
phát hiện có vi phạm pháp luật hoặc có tình tiết mới theo quy định của Luật này
thì được xem xét lại theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc tái thẩm.
Điều 12. Hội thẩm nhân dân tham gia xét xử vụ án hành chính
1. Việc xét xử sơ thẩm vụ án hành chính có Hội thẩm nhân
dân tham gia, trừ trường hợp xét xử theo thủ tục rút gọn theo quy
định của Luật này.
2. Khi biểu quyết về quyết định giải quyết vụ án, Hội thẩm nhân
dân ngang quyền với Thẩm phán.
Điều 13. Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân xét xử độc lập và chỉ tuân
theo pháp luật
1. Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân xét xử độc lập và chỉ tuân theo
pháp luật.
2. Nghiêm cấm cơ quan, tổ chức, cá nhân can thiệp vào việc
xét xử của Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân dưới bất kỳ hình thức nào.
Điều 14. Bảo đảm sự vô tư, khách quan trong tố tụng hành chính
1. Chánh án Tòa án, Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thẩm tra viên,
Thư ký Tòa án, Viện trưởng Viện kiểm sát, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên, người
phiên dịch, người giám định, thành viên Hội đồng định giá không được tiến hành,
tham gia tố tụng nếu có căn cứ cho rằng họ có thể không vô tư, khách quan trong
khi thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình.
2. Việc phân công người tiến hành tố tụng phải bảo đảm để họ vô
tư, khách quan trong khi thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình.
Điều 15. Tòa án xét xử tập thể
Tòa án xét xử tập thể vụ án hành chính và quyết định
theo đa số, trừ trường hợp xét xử theo thủ tục rút gọn.
Điều 16. Tòa án xét xử kịp thời, công bằng, công khai
1. Tòa án xét xử kịp thời trong thời hạn do Luật này quy định,
bảo đảm công bằng.
2. Tòa án xét xử công khai. Trường hợp đặc biệt cần giữ bí mật
nhà nước, thuần phong, mỹ tục của dân tộc, bảo vệ người chưa thành niên hoặc
giữ bí mật nghề nghiệp, bí mật kinh doanh, bí mật cá nhân theo yêu cầu chính
đáng của đương sự, Tòa án có thể xét xử kín.
Điều 17. Bình đẳng về quyền và nghĩa vụ trong tố tụng hành chính
1. Trong tố tụng hành chính, mọi người
đều bình đẳng trước pháp luật, không phân biệt dân tộc, giới tính, tín ngưỡng,
tôn giáo, thành phần xã hội, trình độ văn hóa, nghề nghiệp, địa vị xã hội.
2. Mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân bình đẳng trong việc thực hiện
quyền và nghĩa vụ trong tố tụng hành chính trước Tòa án.
3. Tòa án có trách nhiệm tạo điều kiện để cơ quan, tổ chức, cá
nhân thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình.
Điều 18. Bảo đảm tranh tụng trong xét xử
1. Tòa án có trách nhiệm bảo đảm cho đương sự, người bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự thực hiện quyền tranh tụng trong xét xử
sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm theo quy định của Luật này.
2. Đương sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự
có quyền thu thập, giao nộp, cung cấp tài liệu, chứng cứ kể từ khi Tòa án thụ
lý vụ án hành chính và có nghĩa vụ thông báo cho nhau các tài liệu, chứng cứ đã
giao nộp; trình bày, đối đáp, phát biểu quan điểm, lập luận về đánh giá chứng
cứ và pháp luật áp dụng để bảo vệ yêu cầu, quyền và lợi ích hợp pháp của mình
hoặc bác bỏ yêu cầu của người khác theo quy định của Luật này.
3. Trong quá trình xét xử, mọi tài liệu, chứng cứ phải được xem
xét đầy đủ, khách quan, toàn diện, công khai, trừ trường hợp không được công
khai theo quy định của Luật này. Tòa án điều hành việc tranh tụng, hỏi những
vấn đề chưa rõ và căn cứ vào kết quả tranh tụng để ra bản án, quyết định.
Điều 19. Bảo đảm quyền bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của
đương sự
1. Đương sự có quyền tự bảo vệ hoặc nhờ luật sư hoặc người khác
có đủ điều kiện theo quy định của Luật này bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của
mình.
2. Tòa án có trách nhiệm bảo đảm cho đương sự thực hiện quyền
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ.
3. Nhà nước có trách nhiệm bảo đảm trợ giúp pháp lý cho người
được trợ giúp pháp lý theo quy định của Luật Trợ giúp pháp lý để họ thực hiện
quyền bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trước Tòa án.
4. Không ai được hạn chế quyền bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
của đương sự trong tố tụng hành chính.
Điều 20. Đối thoại trong tố tụng hành chính
Tòa án có trách nhiệm tiến hành đối thoại và tạo điều kiện thuận
lợi để các đương sự đối thoại với nhau về việc giải quyết vụ án theo quy định
của Luật này.
Điều 21. Tiếng nói và chữ viết dùng trong tố tụng hành chính
Tiếng nói và chữ viết dùng trong tố tụng hành chính là tiếng
Việt.
Người tham gia tố tụng hành chính có quyền dùng tiếng nói và chữ
viết của dân tộc mình; trường hợp này phải có người phiên dịch.
Người tham gia tố tụng hành chính là người khuyết tật nghe,
người khuyết tật nói hoặc người khuyết tật nhìn có quyền dùng ngôn ngữ, ký
hiệu, chữ dành riêng cho người khuyết tật; trường hợp này phải có người biết
nghe, nói bằng ngôn ngữ, ký hiệu, chữ dành riêng của người khuyết tật để dịch
lại.
Điều 22. Trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến
hành tố tụng
1. Cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng phải tôn
trọng Nhân dân và chịu sự giám sát của Nhân dân.
2. Tòa án có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người,
quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước,
quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
Viện kiểm sát có nhiệm vụ bảo vệ pháp luật, bảo vệ quyền con
người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà
nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, góp phần bảo đảm pháp
luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất.
3. Cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng phải giữ
bí mật nhà nước, bí mật công tác theo quy định của pháp luật; giữ gìn thuần
phong, mỹ tục của dân tộc, bảo vệ người chưa thành niên, giữ bí mật nghề
nghiệp, bí mật kinh doanh, bí mật cá nhân theo yêu cầu chính đáng của đương sự.
4. Cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng chịu trách
nhiệm trước pháp luật về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình. Trường
hợp người tiến hành tố tụng có hành vi vi phạm pháp luật thì tùy theo tính
chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự
theo quy định của pháp luật.
5. Người tiến hành tố tụng trong khi thực hiện nhiệm vụ, quyền
hạn của mình có hành vi vi phạm pháp luật gây thiệt hại cho cơ quan, tổ chức,
cá nhân thì cơ quan có người có hành vi vi phạm pháp luật đó phải bồi thường
cho người bị thiệt hại theo quy định của pháp luật về trách nhiệm bồi thường
của Nhà nước.
Điều 23. Bảo đảm hiệu lực của bản án, quyết định của Tòa án
1. Bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật phải
được thi hành và phải được cơ quan, tổ chức, cá nhân tôn trọng. Cơ quan, tổ
chức, cá nhân có liên quan phải nghiêm chỉnh chấp hành.
2. Trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, Tòa
án, cơ quan, tổ chức được giao nhiệm vụ có liên quan đến việc thi hành bản án,
quyết định của Tòa án phải nghiêm chỉnh thi hành và chịu trách nhiệm trước pháp
luật về việc thực hiện nhiệm vụ đó.
Điều 24. Giám đốc việc xét xử
Tòa án nhân dân tối cao giám đốc việc xét xử của các Tòa án; Tòa
án nhân dân cấp cao giám đốc việc xét xử của Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố
trực thuộc Trung ương (sau đây gọi chung là Tòa án cấp tỉnh), Tòa án nhân dân
huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc
trung ương (sau đây gọi chung là Tòa án cấp huyện) trong phạm vi thẩm quyền
theo lãnh thổ để bảo đảm việc áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử.
Điều 25. Kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hành
chính
1. Viện kiểm sát kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng
hành chính nhằm bảo đảm cho việc giải quyết vụ án hành chính kịp thời, đúng
pháp luật.
2. Viện kiểm sát kiểm sát vụ án hành chính từ khi thụ lý đến khi
kết thúc việc giải quyết vụ án; tham gia các phiên tòa, phiên họp của Tòa án;
kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong công tác thi hành bản án, quyết định
của Tòa án; thực hiện các quyền yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị theo quy định
của pháp luật.
3. Đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính liên quan
đến quyền, lợi ích hợp pháp của người chưa thành niên, người mất năng lực hành
vi dân sự, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong
nhận thức, làm chủ hành vi, nếu họ không có người khởi kiện
thì Viện kiểm sát kiến nghị Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người đó cư trú cử người
giám hộ đứng ra khởi kiện vụ án hành chính để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp
cho người đó.
Điều 26. Trách nhiệm chuyển giao tài liệu, giấy tờ của Tòa án
1. Tòa án có trách nhiệm tống đạt, chuyển giao, thông báo bản
án, quyết định, giấy triệu tập, giấy mời và các giấy tờ khác của Tòa án theo
quy định của Luật này.
2. Ủy ban nhân dân cấp xã hoặc cơ quan, tổ chức, cá
nhân liên quan có trách nhiệm chuyển giao bản án, quyết định, giấy triệu tập,
giấy mời và các giấy tờ khác của Tòa án khi có yêu cầu của Tòa án và phải thông
báo kết quả việc chuyển giao đó cho Tòa án.
Điều 27. Việc tham gia tố tụng hành chính của cơ quan, tổ chức,
cá nhân
Cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền và nghĩa vụ tham gia tố tụng
hành chính theo quy định của Luật này, góp phần vào việc giải quyết vụ án hành
chính tại Tòa án kịp thời, đúng pháp luật.
Điều 28. Bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo trong tố tụng hành
chính
Cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền khiếu nại; cá nhân có quyền
tố cáo hành vi, quyết định trái pháp luật của cơ quan tiến hành tố tụng,
người tiến hành tố tụng hoặc của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào trong
hoạt động tố tụng hành chính.
Cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền phải tiếp nhận, xem
xét và giải quyết khiếu nại, tố cáo kịp thời, đúng pháp luật; thông báo bằng
văn bản về kết quả giải quyết cho người đã khiếu nại, tố cáo.
Điều 29. Án phí, lệ phí và chi phí tố tụng
Án phí, lệ phí và chi phí tố tụng được thực hiện theo quy định
của Luật này và pháp luật về án phí, lệ phí Tòa án.
Chương II
THẨM
QUYỀN CỦA TÒA ÁN
Điều 30. Khiếu kiện thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án
1. Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính, trừ các
quyết định, hành vi sau đây:
a) Quyết định hành chính, hành vi hành chính thuộc phạm vi bí
mật nhà nước trong các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, ngoại giao theo quy định
của pháp luật;
b) Quyết định, hành vi của Tòa án trong việc áp dụng biện pháp
xử lý hành chính, xử lý hành vi cản trở hoạt động tố tụng;
c) Quyết định hành chính, hành vi hành chính mang tính nội bộ
của cơ quan, tổ chức.
2. Khiếu kiện quyết định kỷ luật buộc thôi việc công
chức giữ chức vụ từ Tổng Cục trưởng và tương đương trở xuống.
3. Khiếu kiện quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử
lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm
toán nhà nước[5].
4. Khiếu kiện danh sách cử tri.
Điều 31. Thẩm quyền của Tòa án cấp huyện
Tòa án cấp huyện giải quyết theo thủ tục sơ thẩm
những khiếu kiện sau đây:
1. Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ
quan hành chính nhà nước từ cấp huyện trở xuống trên cùng phạm vi địa giới
hành chính với Tòa án hoặc của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà
nước đó, trừ quyết định hành chính, hành vi hành chính của Ủy ban nhân dân cấp
huyện, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện;
2. Khiếu kiện quyết định kỷ luật buộc thôi việc của người
đứng đầu cơ quan, tổ chức từ cấp huyện trở xuống trên cùng phạm vi địa giới
hành chính với Tòa án đối với công chức thuộc thẩm quyền quản lý của cơ quan,
tổ chức đó;
3. Khiếu kiện danh sách cử tri của cơ quan lập danh sách cử tri
trên cùng phạm vi địa giới hành chính với Tòa án.
Điều 32. Thẩm quyền của Tòa án cấp tỉnh
Tòa án cấp tỉnh giải quyết theo thủ tục sơ thẩm
những khiếu kiện sau đây:
1. Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của
bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn
phòng Quốc hội, Kiểm toán nhà nước, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân
dân tối cao và quyết định hành chính, hành vi hành chính của người có thẩm
quyền trong cơ quan đó mà người khởi kiện có nơi cư trú, nơi làm việc hoặc trụ
sở trên cùng phạm vi địa giới hành chính với Tòa án; trường hợp người khởi kiện
không có nơi cư trú, nơi làm việc hoặc trụ sở trên lãnh thổ Việt Nam thì thẩm
quyền giải quyết thuộc Tòa án nơi cơ quan, người có thẩm quyền ra quyết định
hành chính, có hành vi hành chính;
2. Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của
cơ quan thuộc một trong các cơ quan nhà nước quy định tại khoản 1 Điều này và
quyết định hành chính, hành vi hành chính của người có thẩm quyền trong cơ quan
đó mà người khởi kiện có nơi cư trú, nơi làm việc hoặc trụ sở trên cùng phạm vi
địa giới hành chính với Tòa án; trường hợp người khởi kiện không có nơi cư trú,
nơi làm việc hoặc trụ sở trên lãnh thổ Việt Nam thì thẩm quyền giải quyết thuộc
Tòa án nơi cơ quan, người có thẩm quyền ra quyết định hành chính, có hành vi
hành chính;
3. Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của
cơ quan nhà nước cấp tỉnh trên cùng phạm vi địa giới hành chính với Tòa án và
của người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước đó;
4. Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của
Ủy ban nhân dân cấp huyện, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện trên cùng phạm vi
địa giới hành chính với Tòa án;
5. Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của
cơ quan đại diện của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài hoặc
của người có thẩm quyền trong cơ quan đó mà người khởi kiện có nơi cư trú trên
cùng phạm vi địa giới hành chính với Tòa án; trường hợp người khởi kiện không
có nơi cư trú tại Việt Nam thì Tòa án có thẩm quyền là Tòa án nhân dân thành
phố Hà Nội hoặc Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh;
6. Khiếu kiện quyết định kỷ luật buộc thôi việc của người
đứng đầu cơ quan, tổ chức cấp tỉnh, bộ, ngành trung ương mà người khởi kiện có
nơi làm việc khi bị kỷ luật trên cùng phạm vi địa giới hành chính với Tòa án;
7. Khiếu kiện quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định
xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm
toán nhà nước[6] mà người khởi kiện có nơi cư trú, nơi
làm việc hoặc trụ sở trên cùng phạm vi địa giới hành chính với Tòa án;
8. Trường hợp cần thiết, Tòa án cấp tỉnh có thể lấy lên giải
quyết vụ án hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án cấp huyện theo
quy định tại Điều 31 của Luật này.
Điều 33. Xác định thẩm quyền trong trường hợp vừa có đơn khiếu
nại, vừa có đơn khởi kiện
1. Trường hợp người khởi kiện có đơn khởi kiện vụ án hành chính
tại Tòa án có thẩm quyền, đồng thời có đơn khiếu nại đến người có thẩm quyền
giải quyết khiếu nại thì Tòa án phải yêu cầu người khởi kiện lựa chọn cơ quan
giải quyết và có văn bản thông báo cho Tòa án.
Trường hợp người khởi kiện không thể tự mình làm văn bản thì đề
nghị Tòa án lập biên bản về việc lựa chọn cơ quan giải quyết. Tùy từng trường
hợp cụ thể Tòa án xử lý như sau:
a) Trường hợp người khởi kiện lựa chọn Tòa án giải quyết thì Tòa
án thụ lý giải quyết vụ án theo thủ tục chung, đồng thời thông báo cho người có
thẩm quyền giải quyết khiếu nại và yêu cầu người có thẩm quyền giải quyết khiếu
nại chuyển toàn bộ hồ sơ giải quyết khiếu nại cho Tòa án;
b) Trường hợp người khởi kiện lựa chọn người có thẩm quyền giải
quyết khiếu nại giải quyết thì Tòa án căn cứ vào quy định tại điểm e khoản
1 Điều 123 của Luật này trả lại đơn khởi kiện và các tài liệu kèm
theo cho người khởi kiện.
Trường hợp hết thời hạn giải quyết khiếu nại mà khiếu nại không
được giải quyết hoặc đã được giải quyết nhưng người khiếu nại không đồng ý với
việc giải quyết khiếu nại và có đơn khởi kiện vụ án hành chính thì Tòa án xem
xét để tiến hành thụ lý vụ án theo thủ tục chung.
2. Trường hợp nhiều người vừa khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa
án có thẩm quyền, đồng thời có đơn khiếu nại đến người có thẩm quyền giải quyết
khiếu nại và tất cả những người này đều lựa chọn một trong hai cơ quan có thẩm
quyền giải quyết thì thẩm quyền giải quyết được thực hiện theo quy định tại
khoản 1 Điều này.
3. Trường hợp nhiều người vừa khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa
án có thẩm quyền, đồng thời có đơn khiếu nại đến người có thẩm quyền giải quyết
khiếu nại, trong đó có người lựa chọn Tòa án giải quyết và có người lựa chọn
người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại hoặc trường hợp có người chỉ khởi kiện
vụ án hành chính tại Tòa án có thẩm quyền và người khác chỉ khiếu nại đến người
có thẩm quyền giải quyết khiếu nại thì thẩm quyền giải quyết được xác định
như sau:
a) Trường hợp quyền lợi, nghĩa vụ của người khởi kiện và người
khiếu nại độc lập với nhau thì việc giải quyết yêu cầu của người khởi kiện
thuộc thẩm quyền của Tòa án, còn việc giải quyết khiếu nại của những người
khiếu nại thuộc thẩm quyền của người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại;
b) Trường hợp quyền lợi, nghĩa vụ của người khởi kiện và người
khiếu nại không độc lập với nhau thì Tòa án thụ lý giải quyết vụ án theo thủ
tục chung, đồng thời thông báo cho người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại và
yêu cầu chuyển toàn bộ hồ sơ giải quyết khiếu nại cho Tòa án.
4. Trường hợp người khởi kiện không lựa chọn cơ quan giải quyết
thì Tòa án trả lại đơn khởi kiện cho người khởi kiện.
Điều 34. Chuyển vụ án cho Tòa án khác, giải quyết tranh chấp về
thẩm quyền
1. Trong quá trình giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục sơ
thẩm, Tòa án xác định vụ án đó không phải là vụ án hành chính mà là
vụ án dân sự và việc giải quyết vụ án này thuộc thẩm quyền của mình thì Tòa án
giải quyết vụ án đó theo thủ tục chung do pháp luật tố tụng dân sự quy định,
đồng thời thông báo cho đương sự và Viện kiểm sát cùng cấp.
2. Trước khi có quyết định đưa vụ án ra xét xử theo thủ tục sơ
thẩm mà có căn cứ xác định việc giải quyết vụ án thuộc thẩm quyền của Tòa án
khác thì Thẩm phán được phân công giải quyết vụ án hành chính ra quyết định
chuyển hồ sơ vụ án cho Tòa án có thẩm quyền và xóa sổ thụ lý, đồng thời thông
báo cho đương sự và Viện kiểm sát cùng cấp.
3. Sau khi đã có quyết định đưa vụ án ra xét xử theo thủ tục sơ
thẩm mà có căn cứ xác định việc giải quyết vụ án hành chính thuộc thẩm quyền
của Tòa án khác thì Tòa án phải mở phiên tòa để Hội đồng xét xử ra quyết định
đình chỉ việc xét xử, chuyển hồ sơ vụ án cho Tòa án có thẩm quyền.
4. Khi xét xử phúc thẩm vụ án hành chính mà xác định vụ
án thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này thì Tòa án cấp
phúc thẩm hủy bản án, quyết định sơ thẩm và giao hồ sơ vụ án cho Tòa án có thẩm
quyền xét xử sơ thẩm để giải quyết sơ thẩm lại vụ án theo quy định của pháp
luật.
5. Khi xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm vụ án hành chính mà xác
định vụ án thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này thì Tòa án
xét xử giám đốc thẩm hoặc tái thẩm hủy bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp
luật và giao hồ sơ vụ án cho Tòa án có thẩm quyền xét xử sơ thẩm để giải quyết
sơ thẩm lại vụ án theo quy định của pháp luật.
6. Đương sự có quyền khiếu nại, Viện kiểm sát cùng cấp có quyền
kiến nghị quyết định quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều này trong thời hạn 03
ngày làm việc kể từ ngày nhận được quyết định. Trong thời hạn 03 ngày làm việc
kể từ ngày nhận được khiếu nại, kiến nghị, Chánh án Tòa án đã ra quyết định
chuyển vụ án hành chính phải giải quyết khiếu nại, kiến nghị. Quyết định của
Chánh án Tòa án là quyết định cuối cùng và được gửi ngay cho đương sự có khiếu
nại, Viện kiểm sát có kiến nghị.
7. Chánh án Tòa án cấp tỉnh giải quyết tranh chấp về thẩm
quyền giải quyết vụ án hành chính giữa các Tòa án cấp huyện trong cùng một
tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Chánh án Tòa án nhân dân cấp cao giải quyết tranh chấp về thẩm
quyền giải quyết vụ án hành chính giữa các Tòa án cấp huyện thuộc các tỉnh,
thành phố trực thuộc Trung ương khác nhau; giữa các Tòa án cấp tỉnh thuộc phạm
vi thẩm quyền theo lãnh thổ của Tòa án nhân dân cấp cao.
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao giải quyết tranh chấp về thẩm
quyền giữa các Tòa án cấp huyện thuộc các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương
khác nhau, Tòa án cấp tỉnh thuộc thẩm quyền giải quyết theo lãnh thổ của các
Tòa án nhân dân cấp cao khác nhau.
Điều 35. Nhập hoặc tách vụ án hành chính
1. Tòa án nhập hai hoặc nhiều vụ án mà Tòa án đã thụ lý riêng
biệt thành một vụ án để giải quyết bằng một vụ án hành chính khi có đủ các điều
kiện sau đây:
a) Các vụ án thụ lý riêng biệt chỉ có một người khởi kiện đối
với nhiều quyết định hành chính, hành vi hành chính đều do một cơ quan, tổ chức
hoặc một người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức ban hành, thực hiện và có
mối liên hệ mật thiết với nhau hoặc các vụ án thụ lý riêng biệt có nhiều người
khởi kiện đối với cùng một quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính;
b) Việc nhập hai hay nhiều vụ án hành chính thành một vụ án hành
chính phải bảo đảm việc xét xử được nhanh chóng, hiệu quả, triệt để và không vi
phạm thời hạn chuẩn bị xét xử.
2. Tòa án tách một vụ án có các yêu cầu khác nhau thành hai hoặc
nhiều vụ án hành chính khác nhau để giải quyết trong trường hợp quyết định
hành chính bị khởi kiện liên quan đến nhiều người khởi kiện và quyền lợi, nghĩa
vụ của những người khởi kiện đó không liên quan với nhau.
3. Khi nhập hoặc tách vụ án quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều
này, Tòa án đã thụ lý vụ án phải ra quyết định và gửi ngay cho đương sự, Viện
kiểm sát cùng cấp.
Chương III
CƠ QUAN
TIẾN HÀNH TỐ TỤNG, NGƯỜI TIẾN HÀNH TỐ TỤNG VÀ VIỆC THAY ĐỔI NGƯỜI TIẾN HÀNH TỐ
TỤNG
Điều 36. Cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng
1. Các cơ quan tiến hành tố tụng hành chính gồm có:
a) Tòa án;
b) Viện kiểm sát.
2. Những người tiến hành tố tụng hành chính gồm có:
a) Chánh án Tòa án, Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thẩm tra viên,
Thư ký Tòa án;
b) Viện trưởng Viện kiểm sát, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên.
Điều 37. Nhiệm vụ, quyền hạn của Chánh án Tòa án
1. Chánh án Tòa án có những nhiệm vụ, quyền hạn sau đây:
a) Tổ chức công tác giải quyết vụ án hành chính thuộc thẩm quyền
của Tòa án; bảo đảm thực hiện nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm nhân
dân xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật;
b) Quyết định phân công Thẩm phán giải quyết vụ án
hành chính, Hội thẩm nhân dân tham gia Hội đồng xét xử vụ án hành chính; phân
công Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án tiến hành tố tụng đối với vụ án hành chính
bảo đảm đúng nguyên tắc quy định tại Điều 14 của Luật này;
c) Quyết định thay đổi Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thư ký Tòa
án trước khi mở phiên tòa;
d) Quyết định thay đổi người giám định, người phiên dịch trước
khi mở phiên tòa;
đ) Ra quyết định và tiến hành hoạt động tố tụng hành chính;
e) Kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết
định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án hoặc kiến nghị Chánh án Tòa án có thẩm
quyền xem xét kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết
định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án;
g) Giải quyết khiếu nại, tố cáo theo quy định của Luật này;
h) Kiến nghị với cơ quan, cá nhân có văn bản hành chính, hành vi
hành chính có liên quan đến quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khởi
kiện xem xét sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ văn bản, chấm dứt hành vi đó nếu phát
hiện có dấu hiệu trái với quy định của pháp luật;
i) Kiến nghị với cơ quan, cá nhân có thẩm quyền xem xét, sửa
đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật nếu phát hiện có dấu hiệu
trái với Hiến pháp, luật, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp
trên theo quy định của Luật này;
k) Xử lý hành vi cản trở hoạt động tố tụng hành chính theo quy
định của pháp luật;
l) Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của Luật
này.
2. Khi Chánh án vắng mặt, một Phó Chánh án được Chánh án ủy
nhiệm thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Chánh án, trừ quyền quyết định kháng
nghị quy định tại điểm e khoản 1 Điều này. Phó Chánh án chịu trách nhiệm trước
Chánh án về thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được ủy nhiệm.
Điều 38. Nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán
Khi được Chánh án Tòa án phân công, Thẩm phán có những nhiệm vụ,
quyền hạn sau đây:
1. Xử lý đơn khởi kiện;
2. Lập hồ sơ vụ án hành chính;
3. Xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ; tổ chức phiên tòa,
phiên họp để giải quyết vụ án hành chính theo quy định của Luật này;
4. Quyết định việc áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp
tạm thời;
5. Quyết định đình chỉ hoặc tạm đình chỉ, quyết định tiếp
tục đưa vụ án hành chính ra giải quyết;
6. Giải thích, hướng dẫn cho đương sự biết để họ thực hiện quyền
được yêu cầu trợ giúp pháp lý theo quy định của pháp luật về trợ giúp pháp lý;
7. Tiến hành phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công
khai chứng cứ và đối thoại theo quy định của Luật này;
8. Quyết định đưa vụ án hành chính ra xét xử;
9. Triệu tập người tham gia phiên tòa, phiên họp;
10. Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, chứng
cứ hoặc xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ theo quy định của Luật này;
11. Chủ tọa hoặc tham gia Hội đồng xét xử vụ án hành chính; biểu
quyết những vấn đề thuộc thẩm quyền của Hội đồng xét xử;
12. Xem xét về tính hợp pháp của văn bản hành chính,
hành vi hành chính có liên quan đến quyết định hành chính, hành vi hành chính
bị kiện và đề nghị Chánh án Tòa án kiến nghị với cơ quan, cá nhân có thẩm quyền
xem xét văn bản hành chính, hành vi hành chính đó theo quy định của pháp luật;
13. Phát hiện và đề nghị Chánh án Tòa án kiến nghị với cơ quan
có thẩm quyền xem xét, sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật
có dấu hiệu trái với Hiến pháp, luật, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan
nhà nước cấp trên theo quy định của Luật này;
14. Xử lý hành vi cản trở hoạt động tố tụng hành chính theo quy
định của pháp luật;
15. Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của Luật
này.
Điều 39. Nhiệm vụ, quyền hạn của Hội thẩm nhân dân
Khi được Chánh án Tòa án phân công, Hội thẩm nhân dân có những
nhiệm vụ, quyền hạn sau đây:
1. Nghiên cứu hồ sơ vụ án;
2. Đề nghị Chánh án Tòa án, Thẩm phán được phân công giải quyết
vụ án hành chính ra quyết định cần thiết thuộc thẩm quyền;
3. Tham gia Hội đồng xét xử vụ án hành chính;
4. Tiến hành hoạt động tố tụng và ngang quyền với Thẩm
phán khi biểu quyết những vấn đề thuộc thẩm quyền của Hội đồng xét xử.
Điều 40. Nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm tra viên
Khi được Chánh án Tòa án phân công, Thẩm tra viên có những nhiệm
vụ, quyền hạn sau đây:
1. Thẩm tra hồ sơ vụ án hành chính mà bản án, quyết định của Tòa
án đã có hiệu lực pháp luật cần xem xét lại theo thủ tục giám đốc thẩm, tái
thẩm;
2. Kết luận về việc thẩm tra và báo cáo kết quả thẩm tra, đề
xuất phương án giải quyết vụ án hành chính với Chánh án Tòa án;
3. Thu thập tài liệu, chứng cứ theo quy định của Luật này;
4. Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định
của Luật này.
Điều 41. Nhiệm vụ, quyền hạn của Thư ký Tòa án
Khi được phân công, Thư ký Tòa án có những nhiệm vụ, quyền hạn
sau đây:
1. Chuẩn bị các công tác nghiệp vụ cần thiết trước khi khai mạc
phiên tòa;
2. Phổ biến nội quy phiên tòa;
3. Kiểm tra và báo cáo với Hội đồng xét xử danh sách những người
được triệu tập đến phiên tòa;
4. Ghi biên bản phiên tòa, biên bản phiên họp, biên
bản lấy lời khai của người tham gia tố tụng;
5. Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của Luật
này.
Điều 42. Nhiệm vụ, quyền hạn của Viện trưởng Viện kiểm sát
1. Khi thực hiện kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt
động tố tụng hành chính, Viện trưởng Viện kiểm sát có những nhiệm vụ, quyền hạn
sau đây:
a) Tổ chức và chỉ đạo thực hiện công tác kiểm sát việc tuân theo
pháp luật trong hoạt động tố tụng hành chính;
b) Quyết định phân công Kiểm sát viên thực hiện kiểm sát việc tuân
theo pháp luật trong hoạt động tố tụng hành chính, tham gia phiên tòa, phiên
họp giải quyết vụ án hành chính theo quy định của Luật này và thông báo cho Tòa
án biết; phân công Kiểm tra viên tiến hành tố tụng đối với vụ án hành chính bảo
đảm đúng nguyên tắc theo quy định tại Điều 14 của Luật này;
c) Quyết định thay đổi Kiểm sát viên, Kiểm tra viên;
d) Kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm
bản án, quyết định của Tòa án theo quy định của Luật này;
đ) Yêu cầu, kiến nghị theo quy định của Luật này;
e) Giải quyết khiếu nại, tố cáo theo quy định của Luật này;
g) Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của Luật
này.
2. Khi Viện trưởng vắng mặt, một Phó Viện trưởng được Viện
trưởng ủy nhiệm thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Viện trưởng, trừ quyền quyết
định kháng nghị quy định tại điểm d khoản 1 Điều này. Phó Viện trưởng chịu
trách nhiệm trước Viện trưởng về thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được ủy nhiệm.
Điều 43. Nhiệm vụ, quyền hạn của Kiểm sát viên
Khi được Viện trưởng Viện kiểm sát phân công thực hiện kiểm sát
việc tuân theo pháp luật trong hoạt động tố tụng hành chính, Kiểm sát viên có
những nhiệm vụ, quyền hạn sau đây:
1. Kiểm sát việc trả lại đơn khởi kiện;
2. Kiểm sát việc thụ lý, giải quyết vụ án;
3. Nghiên cứu hồ sơ vụ án; xác minh, thu thập tài liệu,
chứng cứ theo quy định tại khoản 6 Điều 84 của Luật này;
4. Tham gia phiên tòa, phiên họp và phát biểu ý
kiến của Viện kiểm sát về việc giải quyết vụ án theo quy định
của Luật này;
5. Kiểm sát bản án, quyết định của Tòa án;
6. Yêu cầu, kiến nghị Tòa án thực hiện hoạt động tố tụng theo
quy định của Luật này;
7. Đề nghị với Viện trưởng Viện kiểm sát có thẩm quyền kháng
nghị bản án, quyết định của Tòa án có vi phạm pháp luật;
8. Kiểm sát hoạt động tố tụng của người tham gia tố tụng; yêu
cầu, kiến nghị cơ quan, tổ chức có thẩm quyền xử lý nghiêm minh người tham gia
tố tụng vi phạm pháp luật;
9. Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của
Luật này.
Điều 44. Nhiệm vụ, quyền hạn của Kiểm tra viên
Khi được phân công, Kiểm tra viên có những nhiệm vụ,
quyền hạn sau đây:
1. Nghiên cứu hồ sơ vụ án, báo cáo kết quả với Kiểm sát viên;
2. Lập hồ sơ kiểm sát vụ án hành chính theo sự phân công của
Kiểm sát viên hoặc Viện trưởng Viện kiểm sát;
3. Giúp Kiểm sát viên kiểm sát việc tuân theo pháp luật theo quy
định của Luật này.
Điều 45. Những trường hợp phải từ chối hoặc thay đổi người tiến
hành tố tụng
Người tiến hành tố tụng phải từ chối tiến hành tố tụng hoặc bị
thay đổi nếu thuộc một trong những trường hợp sau đây:
1. Đồng thời là đương sự, người đại diện, người thân thích của
đương sự;
2. Đã tham gia với tư cách người bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của đương sự, người làm chứng, người giám định, người phiên dịch trong
cùng vụ án đó;
3. Đã tham gia vào việc ra quyết định hành chính hoặc có liên
quan đến hành vi hành chính bị khởi kiện;
4. Đã tham gia vào việc ra quyết định giải quyết khiếu nại đối
với quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khởi kiện;
5. Đã tham gia vào việc ra quyết định kỷ luật buộc
thôi việc công chức hoặc đã tham gia vào việc ra quyết định giải
quyết khiếu nại đối với quyết định kỷ luật buộc thôi việc công chức bị khởi
kiện;
6. Đã tham gia vào việc ra quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh,
quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh bị khởi
kiện;
6a.[7] Đã tham gia vào việc lập báo cáo kiểm
toán, ra quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước bị
khởi kiện;
7. Đã tham gia vào việc lập danh sách cử tri bị khởi kiện;
8. Có căn cứ rõ ràng khác cho rằng họ có thể không vô tư trong
khi làm nhiệm vụ.
Điều 46. Những trường hợp Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân phải từ
chối tiến hành tố tụng hoặc bị thay đổi
Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân phải từ chối tiến hành tố tụng hoặc
bị thay đổi nếu thuộc một trong những trường hợp sau đây:
1. Thuộc một trong những trường hợp quy định tại Điều 45 của
Luật này;
2. Họ cùng trong một Hội đồng xét xử và là người thân thích với
nhau; trường hợp này, chỉ có một người được tiến hành tố tụng;
3. Họ đã tham gia giải quyết vụ án hành chính đó
theo thủ tục sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm hoặc tái thẩm và đã ra bản án sơ
thẩm; bản án, quyết định phúc thẩm; quyết định giám đốc thẩm hoặc tái thẩm và
quyết định đình chỉ giải quyết vụ án, quyết định công nhận kết quả đối thoại
thành, trừ trường hợp là thành viên của Hội đồng Thẩm phán Tòa án
nhân dân tối cao, Ủy ban Thẩm phán Tòa án nhân dân cấp cao được tham gia xét xử
vụ án đó theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm;
4. Họ đã là người tiến hành tố tụng trong vụ án đó với tư cách
là Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên.
Điều 47. Những trường hợp Thư ký Tòa án, Thẩm tra viên phải từ
chối tiến hành tố tụng hoặc bị thay đổi
Thư ký Tòa án, Thẩm tra viên phải từ chối tiến hành tố tụng hoặc
bị thay đổi nếu thuộc một trong những trường hợp sau đây:
1. Thuộc một trong những trường hợp quy định tại Điều 45 của
Luật này;
2. Đã là người tiến hành tố tụng trong vụ án đó với tư cách là
Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án, Kiểm sát viên, Kiểm
tra viên;
3. Là người thân thích với một trong những người tiến hành tố
tụng khác trong vụ án đó.
Điều 48. Thủ tục từ chối tiến hành tố tụng hoặc đề nghị thay đổi
Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án
1. Việc từ chối tiến hành tố tụng hoặc đề nghị thay đổi Thẩm
phán, Hội thẩm nhân dân, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án trước khi mở phiên tòa
phải được lập thành văn bản, trong đó nêu rõ lý do và căn cứ của việc từ chối
tiến hành tố tụng hoặc của việc đề nghị thay đổi người tiến hành tố tụng.
2. Việc từ chối tiến hành tố tụng hoặc đề nghị thay đổi những người
quy định tại khoản 1 Điều này tại phiên tòa phải được ghi vào biên
bản phiên tòa.
Điều 49. Quyết định việc thay đổi Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân,
Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án
1. Trước khi mở phiên tòa, việc thay đổi Thẩm phán, Hội thẩm
nhân dân, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án do Chánh án Tòa án quyết
định.
Trường hợp Thẩm phán bị thay đổi là Chánh án Tòa án thì giải
quyết như sau:
a) Thẩm phán là Chánh án Tòa án cấp huyện do Chánh án Tòa án cấp
tỉnh quyết định;
b) Thẩm phán là Chánh án Tòa án cấp tỉnh do Chánh án Tòa án
nhân dân cấp cao có thẩm quyền theo lãnh thổ đối với Tòa án cấp tỉnh đó quyết
định;
c) Thẩm phán là Chánh án Tòa án nhân dân cấp cao do Chánh án Tòa
án nhân dân tối cao quyết định.
2. Tại phiên tòa, việc thay đổi Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân,
Thư ký Tòa án do Hội đồng xét xử quyết định sau khi nghe ý kiến của người bị
yêu cầu thay đổi. Hội đồng xét xử thảo luận tại phòng nghị án và quyết định
theo đa số. Trường hợp phải thay đổi Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thư ký Tòa
án mà không có người dự khuyết thay thế ngay thì Hội đồng xét xử ra quyết định
hoãn phiên tòa. Chánh án Tòa án quyết định cử Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thư
ký Tòa án thay thế người bị thay đổi; nếu người bị thay đổi là Chánh án Tòa án
thì thẩm quyền quyết định được thực hiện theo quy định tại khoản 1 Điều này.
3. Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày hoãn phiên tòa,
Chánh án Tòa án phải cử người khác thay thế.
Điều 50. Những trường hợp Kiểm sát viên, Kiểm tra viên phải từ
chối tiến hành tố tụng hoặc bị thay đổi
Kiểm sát viên, Kiểm tra viên phải từ chối tiến hành tố tụng hoặc
bị thay đổi nếu thuộc một trong những trường hợp sau đây:
1. Thuộc một trong những trường hợp quy định tại Điều 45 của
Luật này;
2. Đã là người tiến hành tố tụng trong vụ án đó với tư cách là
Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án, Kiểm sát viên, Kiểm
tra viên trong vụ án đó.
Điều 51. Thủ tục từ chối tiến hành tố tụng hoặc đề nghị thay đổi
Kiểm sát viên, Kiểm tra viên
1. Việc từ chối tiến hành tố tụng hoặc đề nghị thay đổi
Kiểm sát viên trước khi mở phiên tòa phải được lập thành văn bản, trong đó nêu
rõ lý do và căn cứ của việc từ chối hoặc đề nghị thay đổi Kiểm sát viên.
Việc từ chối tiến hành tố tụng hoặc đề nghị thay đổi Kiểm tra
viên phải được lập thành văn bản, trong đó nêu rõ lý do và căn cứ của việc từ
chối hoặc đề nghị thay đổi Kiểm tra viên.
2. Việc từ chối tiến hành tố tụng hoặc đề nghị thay đổi Kiểm sát
viên tại phiên tòa phải được ghi vào biên bản phiên tòa.
Điều 52. Quyết định việc thay đổi Kiểm sát viên, Kiểm tra viên
1. Trước khi mở phiên tòa, việc thay đổi Kiểm sát viên do Viện
trưởng Viện kiểm sát cùng cấp quyết định; nếu Kiểm sát viên bị thay đổi là Viện
trưởng Viện kiểm sát thì do Viện trưởng Viện kiểm sát cấp trên trực tiếp quyết
định.
Việc thay đổi Kiểm tra viên do Viện trưởng Viện kiểm sát cùng
cấp quyết định.
2. Tại phiên tòa, việc thay đổi Kiểm sát viên do Hội đồng xét xử
quyết định sau khi nghe ý kiến của người bị yêu cầu thay đổi. Hội đồng xét xử
thảo luận tại phòng nghị án và quyết định theo đa số.
Trường hợp phải thay đổi Kiểm sát viên thì Hội đồng xét xử ra
quyết định hoãn phiên tòa. Việc cử Kiểm sát viên thay thế Kiểm sát viên bị thay
đổi do Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp quyết định; nếu Kiểm sát viên bị thay
đổi là Viện trưởng Viện kiểm sát thì do Viện trưởng Viện kiểm sát cấp trên trực
tiếp quyết định.
3. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày hoãn phiên tòa,
Viện trưởng Viện kiểm sát phải cử người khác thay thế và thông báo bằng văn bản
cho Tòa án.
Chương IV
NGƯỜI
THAM GIA TỐ TỤNG, QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA NGƯỜI THAM GIA TỐ TỤNG
Điều 53. Người tham gia tố tụng
Người tham gia tố tụng hành chính gồm đương sự, người đại diện
của đương sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự, người làm
chứng, người giám định, người phiên dịch.
Điều 54. Năng lực pháp luật tố tụng hành chính và năng lực hành
vi tố tụng hành chính của đương sự
1. Năng lực pháp luật tố tụng hành chính là khả năng có các
quyền, nghĩa vụ trong tố tụng hành chính do pháp luật quy định. Mọi cơ quan, tổ
chức, cá nhân có năng lực pháp luật tố tụng hành chính như nhau trong việc yêu
cầu Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
2. Năng lực hành vi tố tụng hành chính là khả năng tự mình thực
hiện quyền, nghĩa vụ trong tố tụng hành chính hoặc ủy quyền cho người đại diện
tham gia tố tụng hành chính.
3. Đương sự là người từ đủ mười tám tuổi trở lên có đầy đủ năng
lực hành vi tố tụng hành chính, trừ người mất năng lực hành vi dân sự hoặc pháp
luật có quy định khác.
Đối với người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, người có khó
khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi thì năng lực hành vi tố tụng hành chính
của họ được xác định theo quyết định của Tòa án.
4. Đương sự là người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi
dân sự, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc người có khó khăn trong
nhận thức, làm chủ hành vi thực hiện quyền, nghĩa vụ của đương sự trong tố tụng
hành chính thông qua người đại diện theo pháp luật.
5. Đương sự là cơ quan, tổ chức thực hiện quyền, nghĩa vụ trong
tố tụng hành chính thông qua người đại diện theo pháp luật.
Điều 55. Quyền, nghĩa vụ của đương sự
Đương sự có quyền, nghĩa vụ ngang nhau khi tham gia tố tụng, bao
gồm:
1. Tôn trọng Tòa án, chấp hành nghiêm chỉnh nội quy phiên tòa;
2. Nộp tiền tạm ứng án phí, án phí, lệ phí và chi phí tố tụng
khác theo quy định của pháp luật;
3. Giữ nguyên, thay đổi, bổ sung hoặc rút yêu cầu;
4. Cung cấp đầy đủ, chính xác địa chỉ nơi cư trú, trụ sở của
mình; trong quá trình Tòa án giải quyết vụ án nếu có thay đổi địa chỉ, nơi cư
trú, trụ sở thì phải thông báo kịp thời cho đương sự khác và Tòa án;
5. Cung cấp tài liệu, chứng cứ, chứng minh để bảo vệ quyền và
lợi ích hợp pháp của mình;
6. Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân đang lưu giữ, quản lý tài
liệu, chứng cứ cung cấp tài liệu, chứng cứ đó cho mình để giao nộp cho Tòa án;
7. Đề nghị Tòa án xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ của vụ
án mà tự mình không thể thực hiện được; đề nghị Tòa án buộc bên đương sự khác
xuất trình tài liệu, chứng cứ mà họ đang lưu giữ, quản lý; đề nghị Tòa án ra
quyết định buộc cơ quan, tổ chức, cá nhân đang lưu giữ, quản lý chứng cứ cung
cấp chứng cứ; đề nghị Tòa án triệu tập người làm chứng, trưng cầu giám định,
định giá tài sản;
8. Được biết, ghi chép và sao chụp tài liệu, chứng cứ do đương
sự khác xuất trình hoặc do Tòa án thu thập, trừ tài liệu, chứng cứ không được
công khai theo quy định tại khoản 2 Điều 96 của Luật này;
9. Nộp bản sao đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ cho Tòa án để
Tòa án gửi cho đương sự khác hoặc người đại diện hợp pháp của đương sự khác,
trừ tài liệu, chứng cứ không được công khai theo quy định tại khoản 2 Điều 96
của Luật này;
10. Đề nghị Tòa án quyết định việc áp dụng, thay đổi, hủy bỏ
biện pháp khẩn cấp tạm thời;
11. Đề nghị Tòa án tổ chức phiên họp kiểm tra việc giao nộp,
tiếp cận, công khai chứng cứ, đối thoại và tham gia phiên họp trong quá trình
Tòa án giải quyết vụ án;
12. Nhận thông báo hợp lệ để thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình;
13. Tự bảo vệ, nhờ luật sư hoặc người khác bảo vệ quyền, lợi ích
hợp pháp cho mình;
14. Yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng, người tham gia tố
tụng;
15. Tham gia phiên tòa, phiên họp;
16. Phải có mặt theo giấy triệu tập của Tòa án và chấp hành
quyết định của Tòa án trong quá trình Tòa án giải quyết vụ án;
17. Đề nghị Tòa án đưa người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan
tham gia tố tụng;
18. Đề nghị Tòa án tạm đình chỉ giải quyết vụ án;
19. Đưa ra câu hỏi với người khác về vấn đề liên quan đến vụ án
hoặc đề xuất với Tòa án những vấn đề cần hỏi với người khác; được đối chất với
nhau hoặc với người làm chứng;
20. Tranh luận tại phiên tòa, đưa ra lập luận về đánh giá chứng
cứ và pháp luật áp dụng;
21. Được cấp trích lục bản án, quyết định của Tòa án;
22. Kháng cáo, khiếu nại bản án, quyết định của Tòa án;
23. Đề nghị người có thẩm quyền kháng nghị theo thủ tục giám đốc
thẩm, tái thẩm bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật;
24. Chấp hành nghiêm chỉnh bản án, quyết định của Tòa án đã có
hiệu lực pháp luật;
25. Sử dụng quyền của đương sự một cách thiện chí, không được
lạm dụng để gây cản trở hoạt động tố tụng của Tòa án, đương sự khác;
26. Quyền, nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.
Điều 56. Quyền, nghĩa vụ của người khởi kiện
Người khởi kiện có các quyền, nghĩa vụ sau đây:
1. Các quyền, nghĩa vụ quy định tại Điều 55 của Luật này;
2. Thay đổi nội dung yêu cầu khởi kiện, nếu thời hiệu khởi kiện
vẫn còn; rút một phần hoặc toàn bộ yêu cầu khởi kiện.
Điều 57. Quyền, nghĩa vụ của người bị kiện
Người bị kiện có các quyền, nghĩa vụ sau đây:
1. Các quyền, nghĩa vụ quy định tại Điều 55 của
Luật này;
2. Được Tòa án thông báo về việc bị kiện;
3. Chứng minh tính đúng đắn, hợp pháp của quyết định hành chính,
hành vi hành chính bị khởi kiện;
4. Sửa đổi hoặc hủy bỏ quyết định hành chính, quyết định kỷ luật
buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc
cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước[8], danh sách cử tri bị khởi kiện; dừng, khắc phục hành vi hành
chính bị khởi kiện.
Điều 58. Quyền, nghĩa vụ của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên
quan
1. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có thể có yêu cầu độc
lập, tham gia tố tụng với bên khởi kiện hoặc với bên bị kiện.
2. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập thì
có quyền, nghĩa vụ của người khởi kiện quy định tại Điều 56 của Luật này.
3. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan nếu tham gia tố tụng
với bên khởi kiện hoặc chỉ có quyền lợi thì có quyền, nghĩa vụ quy định tại
Điều 55 của Luật này.
4. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan nếu tham gia tố tụng
với bên bị kiện hoặc chỉ có nghĩa vụ thì có quyền, nghĩa vụ quy định tại khoản
1 và khoản 2 Điều 57 của Luật này.
Điều 59. Kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng hành chính
1. Trường hợp người khởi kiện là cá nhân đã chết mà quyền, nghĩa
vụ của người đó được thừa kế thì người thừa kế tham gia tố tụng.
2. Trường hợp người khởi kiện là cơ quan, tổ chức bị hợp nhất,
sáp nhập, chia, tách, giải thể thì cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân kế thừa quyền,
nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức cũ thực hiện quyền, nghĩa vụ tố tụng của cơ quan,
tổ chức đó.
3. Trường hợp người bị kiện là người có thẩm quyền trong cơ
quan, tổ chức mà cơ quan, tổ chức đó hợp nhất, sáp nhập, chia, tách, giải thể
thì người tiếp nhận quyền, nghĩa vụ của người đó tham gia tố tụng.
Trường hợp người bị kiện là người có thẩm quyền trong cơ quan,
tổ chức mà chức danh đó không còn thì người đứng đầu cơ quan, tổ chức đó thực
hiện quyền, nghĩa vụ của người bị kiện.
4. Trường hợp người bị kiện là cơ quan, tổ chức bị hợp nhất, sáp
nhập, chia, tách thì cơ quan, tổ chức kế thừa quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ
chức cũ thực hiện quyền, nghĩa vụ tố tụng của cơ quan, tổ chức đó.
Trường hợp người bị kiện là cơ quan, tổ chức đã giải thể mà
không có người kế thừa quyền, nghĩa vụ thì cơ quan, tổ chức cấp trên thực hiện
quyền, nghĩa vụ của người bị kiện.
5. Trường hợp sáp nhập, chia, tách, giải thể, điều chỉnh địa
giới hành chính trong một đơn vị hành chính mà đối tượng của quyết định hành
chính có sự thay đổi thì cơ quan, tổ chức, cá nhân đã ra quyết định hành chính
có trách nhiệm tham gia tố tụng với tư cách là người bị kiện tại Tòa án nơi cơ
quan, tổ chức, cá nhân có quyết định hành chính bị kiện. Cơ quan tiếp nhận đối
tượng của quyết định hành chính bị kiện phải tham gia tố tụng với tư cách là
người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.
6. Việc kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng có thể được Tòa án chấp
nhận ở bất cứ giai đoạn nào trong quá trình giải quyết vụ án hành chính.
Điều 60. Người đại diện
1. Người đại diện trong tố tụng hành chính bao gồm người đại
diện theo pháp luật và người đại diện theo ủy quyền.
2. Người đại diện theo pháp luật trong tố tụng hành chính có thể
là một trong những người sau đây, trừ trường hợp người đó bị hạn chế quyền đại
diện theo quy định của pháp luật:
a) Cha, mẹ đối với con chưa thành niên;
b) Người giám hộ đối với người được giám hộ;
c) Người được Tòa án chỉ định đối với người bị hạn chế năng lực
hành vi dân sự; người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi;
d) Người đứng đầu cơ quan, tổ chức do được bổ nhiệm hoặc bầu theo
quy định của pháp luật;
đ) Những người khác theo quy định của pháp luật.
3. Người đại diện theo ủy quyền trong tố tụng hành chính phải là
người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, được đương sự hoặc người đại diện theo
pháp luật của đương sự ủy quyền bằng văn bản.
Trường hợp hộ gia đình, tổ hợp tác, tổ chức khác không có tư
cách pháp nhân tham gia tố tụng hành chính thì các thành viên có thể ủy quyền
cho một thành viên hoặc người khác làm đại diện tham gia tố tụng hành chính.
Trường hợp người bị kiện là cơ quan, tổ chức hoặc người đứng đầu
cơ quan, tổ chức thì người bị kiện chỉ được ủy quyền cho cấp phó của mình đại
diện. Người được ủy quyền phải tham gia vào quá trình giải quyết toàn bộ vụ án,
thực hiện đầy đủ các quyền và nghĩa vụ của người bị kiện theo quy định của Luật
này.
4. Người đại diện theo pháp luật, người đại diện theo ủy quyền
trong tố tụng hành chính chấm dứt việc đại diện theo quy định của Bộ luật Dân
sự.
5. Người đại diện theo pháp luật trong tố tụng hành chính thực
hiện các quyền, nghĩa vụ tố tụng hành chính của đương sự mà mình là đại diện.
Người đại diện theo ủy quyền trong tố tụng hành chính thực hiện
các quyền, nghĩa vụ tố tụng hành chính của người ủy quyền. Người được ủy quyền
không được ủy quyền lại cho người thứ ba.
6. Những người sau đây không được làm người đại diện:
a) Nếu họ là đương sự trong cùng một vụ án với người được đại
diện mà quyền và lợi ích hợp pháp của họ đối lập với quyền và lợi ích hợp pháp
của người được đại diện;
b) Nếu họ đang là người đại diện trong tố tụng hành chính cho
một đương sự khác mà quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự đó đối lập với
quyền và lợi ích hợp pháp của người được đại diện trong cùng một vụ án.
7. Cán bộ, công chức trong các cơ quan Tòa án, Viện kiểm sát,
Thanh tra, Thi hành án; công chức, sĩ quan, hạ sĩ quan trong ngành Công an
không được làm người đại diện trong tố tụng hành chính, trừ trường hợp họ tham
gia tố tụng với tư cách là người đại diện cho cơ quan của họ hoặc với tư cách
là người đại diện theo pháp luật.
Điều 61. Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự
1. Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự là người
tham gia tố tụng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự.
2. Những người sau đây được làm người bảo vệ quyền và lợi ích
hợp pháp của đương sự khi có yêu cầu của đương sự và được Tòa án làm thủ tục
đăng ký người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự:
a) Luật sư tham gia tố tụng theo quy định của pháp luật về luật
sư;
b) Trợ giúp viên pháp lý hoặc người tham gia trợ giúp pháp lý
theo quy định của pháp luật về trợ giúp pháp lý;
c) Công dân Việt Nam có năng lực hành vi dân sự đầy
đủ, có kiến thức pháp lý, chưa bị kết án hoặc bị kết án nhưng đã được xóa án
tích, không thuộc trường hợp đang bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính, không
phải là cán bộ, công chức trong các cơ quan Tòa án, Viện kiểm sát, Thanh tra,
Thi hành án; công chức, sĩ quan, hạ sĩ quan trong ngành Công an.
3. Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự có thể
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhiều đương sự trong cùng một vụ án, nếu
quyền và lợi ích hợp pháp của những người đó không đối lập nhau. Nhiều người
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự có thể cùng bảo vệ quyền và lợi
ích hợp pháp của một đương sự trong vụ án.
4. Khi đề nghị Tòa án làm thủ tục đăng ký người bảo vệ quyền và
lợi ích hợp pháp của đương sự, người đề nghị phải xuất trình các giấy tờ sau
đây:
a) Luật sư phải xuất trình các giấy tờ quy định tại khoản 2 Điều
27 của Luật Luật sư;
b) Trợ giúp viên pháp lý hoặc người tham gia trợ giúp pháp lý
xuất trình văn bản cử người thực hiện trợ giúp pháp lý của tổ chức thực hiện
trợ giúp pháp lý và thẻ trợ giúp viên pháp lý hoặc thẻ luật sư;
c) Công dân Việt Nam có đủ điều kiện quy định tại điểm c khoản 2
Điều này xuất trình giấy yêu cầu của đương sự và giấy tờ tùy thân.
5. Sau khi kiểm tra giấy tờ và thấy người đề nghị có đủ điều
kiện làm người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự quy định tại các
khoản 2, 3 và 4 Điều này thì trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận
được đề nghị, Tòa án phải vào sổ đăng ký người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
của đương sự và xác nhận vào giấy yêu cầu người bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của đương sự. Trường hợp từ chối đăng ký thì Tòa án phải thông báo bằng
văn bản và nêu rõ lý do cho người đề nghị.
6. Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự có các
quyền, nghĩa vụ sau đây:
a) Tham gia tố tụng từ khi khởi kiện hoặc bất cứ giai đoạn nào
trong quá trình tố tụng hành chính;
b) Thu thập tài liệu, chứng cứ và cung cấp tài liệu, chứng cứ
cho Tòa án, nghiên cứu hồ sơ vụ án và được ghi chép, sao chụp những tài liệu
cần thiết có trong hồ sơ vụ án để thực hiện việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của đương sự, trừ tài liệu, chứng cứ không được công khai theo quy định
tại khoản 2 Điều 96 của Luật này;
c) Tham gia phiên tòa, phiên họp hoặc trong trường hợp không
tham gia thì được gửi văn bản bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự cho
Tòa án xem xét;
d) Thay mặt đương sự yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng,
người tham gia tố tụng khác theo quy định của Luật này;
đ) Giúp đương sự về mặt pháp lý liên quan đến việc bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp của họ; thay mặt đương sự nhận giấy tờ, văn bản tố tụng mà
Tòa án tống đạt hoặc thông báo trong trường hợp được đương sự ủy quyền và có
trách nhiệm chuyển cho đương sự;
e) Các quyền, nghĩa vụ quy định tại các khoản 1, 6, 9, 16, 19 và
20 Điều 55 của Luật này;
g) Quyền, nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.
Điều 62. Người làm chứng
1. Người làm chứng là người biết các tình tiết có liên quan đến
nội dung vụ án được đương sự đề nghị và Tòa án triệu tập tham
gia tố tụng. Người mất năng lực hành vi dân sự không thể là người làm chứng.
2. Người làm chứng có các quyền, nghĩa vụ sau đây:
a) Cung cấp toàn bộ thông tin, tài liệu, đồ vật mà mình có được
liên quan đến việc giải quyết vụ án;
b) Khai báo trung thực những tình tiết mà mình biết được liên
quan đến việc giải quyết vụ án;
c) Chịu trách nhiệm trước pháp luật về khai báo của mình, bồi
thường thiệt hại do khai báo sai sự thật gây thiệt hại cho đương sự hoặc cho
người khác;
d) Phải có mặt tại Tòa án và tại phiên tòa theo giấy triệu tập
của Tòa án nếu việc lấy lời khai của người làm chứng phải được thực
hiện tại Tòa án, tại phiên tòa; trường hợp người làm chứng không đến phiên tòa
mà không có lý do chính đáng và việc vắng mặt của họ cản trở việc xét xử thì
Hội đồng xét xử có thể ra quyết định dẫn giải người làm chứng đến phiên tòa;
đ) Phải cam đoan trước Tòa án về việc thực hiện quyền, nghĩa vụ
của mình, trừ trường hợp người làm chứng là người chưa thành niên;
e) Được từ chối khai báo nếu lời khai của mình liên quan đến bí
mật nhà nước, bí mật nghề nghiệp, bí mật kinh doanh, bí mật cá nhân hoặc
việc khai báo đó ảnh hưởng xấu, bất lợi cho đương sự là người có quan hệ thân
thích với mình;
g) Được nghỉ việc trong thời gian Tòa án triệu tập hoặc lấy lời
khai;
h) Được thanh toán các khoản chi phí có liên quan theo quy định
của pháp luật;
i) Yêu cầu Tòa án đã triệu tập, cơ quan nhà nước có thẩm quyền
bảo vệ tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản, quyền và lợi ích hợp
pháp khác của mình khi tham gia tố tụng;
k) Khiếu nại hành vi tố tụng, tố cáo hành vi vi phạm pháp luật
của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng.
Điều 63. Người giám định
1. Người giám định là người có kiến thức, kinh nghiệm cần thiết
theo quy định của pháp luật về lĩnh vực có đối tượng cần được giám định, được
các bên đương sự thỏa thuận lựa chọn hoặc được Tòa án trưng cầu để giám định
đối tượng đó theo yêu cầu của một hoặc các bên đương sự.
2. Người giám định có các quyền, nghĩa vụ sau đây:
a) Được đọc tài liệu có trong hồ sơ vụ án liên quan đến đối
tượng giám định; yêu cầu Tòa án cung cấp tài liệu cần thiết cho việc giám định;
b) Đặt câu hỏi đối với người tham gia tố tụng về những vấn đề
liên quan đến đối tượng giám định;
c) Có mặt theo giấy triệu tập của Tòa án, trả lời những vấn đề
liên quan đến việc giám định;
d) Thông báo bằng văn bản cho Tòa án biết về việc không thể giám
định được do việc cần giám định vượt quá khả năng chuyên môn; tài liệu cung cấp
phục vụ cho việc giám định không đủ hoặc không sử dụng được;
đ) Bảo quản tài liệu đã nhận và gửi trả lại Tòa án cùng với kết
luận giám định hoặc cùng với thông báo về việc không thể giám định được;
e) Không được tự mình thu thập tài liệu là đối tượng giám định,
tiếp xúc với những người tham gia tố tụng khác nếu việc tiếp xúc đó ảnh hưởng
đến kết quả giám định; không được tiết lộ bí mật thông tin mà mình biết khi
tiến hành giám định hoặc thông báo kết quả giám định cho người khác, trừ người
đã quyết định trưng cầu giám định;
g) Độc lập đưa ra kết luận giám định; kết luận giám định một
cách trung thực, có căn cứ;
h) Được thanh toán các khoản chi phí theo quy định của pháp
luật;
i) Cam đoan trước Tòa án về việc thực hiện quyền, nghĩa vụ của
mình.
3. Người giám định phải từ chối hoặc bị thay đổi trong những
trường hợp sau đây:
a) Đồng thời là đương sự, người đại diện, người thân thích của
đương sự;
b) Đã tham gia tố tụng với tư cách là người bảo vệ quyền và lợi
ích hợp pháp của đương sự, người làm chứng, người phiên dịch trong cùng vụ án
đó;
c) Đã thực hiện việc giám định đối với cùng một đối tượng cần
giám định trong cùng vụ án đó;
d) Đã tiến hành tố tụng trong vụ án đó với tư cách là Thẩm phán,
Hội thẩm nhân dân, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án, Kiểm sát viên,
Kiểm tra viên;
đ) Có căn cứ rõ ràng khác cho rằng họ có thể không vô tư trong
khi làm nhiệm vụ.
Điều 64. Người phiên dịch
1. Người phiên dịch là người có khả năng dịch từ một ngôn ngữ
khác ra tiếng Việt và ngược lại trong trường hợp có người tham gia tố tụng
không sử dụng được tiếng Việt. Người phiên dịch được một bên đương sự lựa chọn
hoặc các bên đương sự thỏa thuận lựa chọn và được Tòa án chấp nhận
hoặc được Tòa án yêu cầu để phiên dịch.
Người biết chữ của người khuyết tật nhìn hoặc người biết nghe,
nói bằng ngôn ngữ, ký hiệu của người khuyết tật nghe, người khuyết tật nói cũng
được coi là người phiên dịch.
Trường hợp chỉ có người đại diện hoặc người thân thích của người
khuyết tật nhìn hoặc người khuyết tật nghe, người khuyết tật nói biết được ngôn
ngữ, ký hiệu của họ thì người đại diện hoặc người thân thích có thể được Tòa án
chấp nhận làm phiên dịch cho người khuyết tật đó.
2. Người phiên dịch có các quyền, nghĩa vụ sau đây:
a) Có mặt theo giấy triệu tập của Tòa án;
b) Phiên dịch trung thực, khách quan, đúng nghĩa;
c) Đề nghị người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng giải
thích thêm lời nói cần phiên dịch;
d) Không được tiếp xúc với những người tham gia tố tụng khác nếu
việc tiếp xúc đó ảnh hưởng đến tính trung thực, khách quan, đúng nghĩa khi
phiên dịch;
đ) Được thanh toán các khoản chi phí theo quy định của pháp
luật;
e) Cam đoan trước Tòa án về việc thực hiện quyền, nghĩa vụ của
mình.
3. Người phiên dịch phải từ chối hoặc bị thay đổi trong những
trường hợp sau đây:
a) Đồng thời là đương sự, người đại diện, người thân thích của
đương sự;
b) Đã tham gia tố tụng với tư cách là người bảo vệ quyền và lợi
ích hợp pháp của đương sự, người làm chứng, người giám định trong cùng vụ án
đó;
c) Đã tiến hành tố tụng trong vụ án đó với tư cách
là Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án, Kiểm sát viên, Kiểm
tra viên;
d) Có căn cứ rõ ràng khác cho rằng họ có thể không vô tư trong
khi làm nhiệm vụ.
Điều 65. Thủ tục từ chối người giám định, người phiên dịch hoặc
đề nghị thay đổi người giám định, người phiên dịch
1. Trước khi mở phiên tòa, việc từ chối người giám định, người
phiên dịch hoặc đề nghị thay đổi người giám định, người phiên dịch phải được
lập thành văn bản và nêu rõ lý do của việc từ chối hoặc đề nghị thay đổi; việc
thay đổi người giám định, người phiên dịch do Chánh án Tòa án quyết định.
2. Tại phiên tòa, việc từ chối người giám định, người phiên dịch
hoặc đề nghị thay đổi người giám định, người phiên dịch phải được ghi vào biên
bản phiên tòa; việc thay đổi người giám định, người phiên dịch do Hội đồng xét
xử quyết định sau khi nghe ý kiến của người bị yêu cầu thay đổi.
Chương V
CÁC
BIỆN PHÁP KHẨN CẤP TẠM THỜI
Điều 66. Quyền yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời
1. Trong quá trình giải quyết vụ án, đương sự, người đại diện
của đương sự có quyền yêu cầu Tòa án đang giải quyết vụ án đó áp dụng một hoặc
nhiều biện pháp khẩn cấp tạm thời quy định tại Điều 68 của Luật này để tạm thời
giải quyết yêu cầu cấp bách của đương sự, bảo vệ chứng cứ, bảo toàn tình trạng
hiện có tránh gây thiệt hại không thể khắc phục được, bảo đảm việc giải quyết
vụ án hoặc việc thi hành án.
2. Trường hợp do tình thế khẩn cấp, cần phải bảo vệ ngay chứng
cứ, ngăn chặn hậu quả nghiêm trọng có thể xảy ra thì cơ quan, tổ chức, cá nhân
có quyền nộp đơn yêu cầu Tòa án có thẩm quyền ra quyết định áp dụng biện pháp
khẩn cấp tạm thời quy định tại Điều 68 của Luật này đồng thời với việc nộp đơn
khởi kiện cho Tòa án đó.
3. Người yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời không phải
thực hiện biện pháp bảo đảm.
Điều 67. Thẩm quyền quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện
pháp khẩn cấp tạm thời
1. Việc áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời
trước khi mở phiên tòa do một Thẩm phán xem xét, quyết định.
2. Việc áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời
tại phiên tòa do Hội đồng xét xử xem xét, quyết định.
Điều 68. Các biện pháp khẩn cấp tạm thời
1.[9] Tạm đình chỉ việc thi hành quyết định
hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định xử lý vụ việc cạnh
tranh, một phần hoặc toàn bộ kết luận, kiến nghị kiểm toán của Kiểm toán nhà
nước.
2. Tạm dừng việc thực hiện hành vi hành chính.
3. Cấm hoặc buộc thực hiện hành vi nhất định.
Điều 69. Tạm đình chỉ việc thi hành quyết định hành chính, quyết
định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, kết luận,
kiến nghị kiểm toán của Kiểm toán nhà nước[10]
1. Tạm đình chỉ việc thi hành quyết định hành chính, quyết định
kỷ luật buộc thôi việc, quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh được áp dụng nếu
trong quá trình giải quyết vụ án có căn cứ cho rằng việc thi hành quyết định đó
sẽ dẫn đến hậu quả nghiêm trọng không thể khắc phục.
2. Tạm đình chỉ việc thi hành một phần hoặc toàn bộ kết luận,
kiến nghị kiểm toán của Kiểm toán nhà nước nếu trong quá trình giải quyết vụ án
có căn cứ cho rằng việc thi hành một phần hoặc toàn bộ kết luận, kiến nghị kiểm
toán đó sẽ dẫn đến hậu quả nghiêm trọng không thể khắc phục.
Điều 70. Tạm dừng việc thực hiện hành vi hành chính
Tạm dừng việc thực hiện hành vi hành chính được áp dụng nếu có
căn cứ cho rằng việc tiếp tục thực hiện hành vi hành chính sẽ dẫn đến hậu quả
nghiêm trọng không thể khắc phục.
Điều 71. Cấm hoặc buộc thực hiện hành vi nhất định
Cấm hoặc buộc thực hiện hành vi nhất định được áp dụng nếu trong
quá trình giải quyết vụ án có căn cứ cho rằng đương sự thực hiện hoặc không
thực hiện hành vi nhất định làm ảnh hưởng đến việc giải quyết vụ án hoặc quyền,
lợi ích hợp pháp của người khác có liên quan trong vụ án đang được Tòa án giải
quyết.
Điều 72. Trách nhiệm trong việc yêu cầu, áp dụng biện pháp khẩn
cấp tạm thời
1. Đương sự yêu cầu Tòa án ra quyết định áp dụng biện pháp khẩn
cấp tạm thời phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về yêu cầu của mình, nếu gây
thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.
2. Tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời không đúng với yêu
cầu của đương sự mà gây thiệt hại cho người bị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm
thời hoặc gây thiệt hại cho người thứ ba thì Tòa án phải bồi thường.
3. Tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời không đúng thời
hạn theo quy định của pháp luật hoặc không áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời
mà không có lý do chính đáng, gây thiệt hại cho người có yêu cầu áp dụng biện
pháp khẩn cấp tạm thời thì Tòa án phải bồi thường.
4. Việc bồi thường thiệt hại theo quy định tại khoản 2 và khoản 3
Điều này được thực hiện theo quy định của Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà
nước.
Điều 73. Thủ tục áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời
1. Người yêu cầu Tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời phải
làm đơn gửi đến Tòa án có thẩm quyền kèm theo tài liệu, chứng cứ để chứng minh
cho sự cần thiết áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời.
2. Đơn yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời phải có các
nội dung chính sau đây:
a) Ngày, tháng, năm viết đơn;
b) Tên, địa chỉ; số điện thoại, fax, địa chỉ thư điện tử (nếu
có) của người yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời;
c) Tên, địa chỉ; số điện thoại, fax, địa chỉ thư điện tử (nếu
có) của người bị yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời;
d) Tóm tắt nội dung quyết định hành chính, quyết định kỷ luật
buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc
cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước[11] hoặc hành vi hành chính bị khởi kiện;
đ) Lý do cần phải áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời;
e) Biện pháp khẩn cấp tạm thời cần được áp dụng và các yêu cầu
cụ thể.
3. Đối với trường hợp yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm
thời quy định tại khoản 1 Điều 66 của Luật này, Thẩm phán được phân
công giải quyết vụ án phải xem xét, giải quyết. Trong thời hạn 48 giờ kể từ
thời điểm nhận đơn yêu cầu, Thẩm phán phải ra quyết định áp dụng biện pháp khẩn
cấp tạm thời; trường hợp không chấp nhận yêu cầu thì Thẩm phán phải thông báo
bằng văn bản và nêu rõ lý do cho người yêu cầu, Viện kiểm sát cùng cấp.
Trường hợp Hội đồng xét xử nhận đơn yêu cầu áp dụng biện pháp
khẩn cấp tạm thời tại phiên tòa thì Hội đồng xét xử xem xét ra quyết định áp
dụng ngay biện pháp khẩn cấp tạm thời; trường hợp không chấp nhận yêu cầu thì
Hội đồng xét xử thông báo, nêu rõ lý do cho người yêu cầu và ghi vào biên bản
phiên tòa.
4. Đối với trường hợp yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm
thời quy định tại khoản 2 Điều 66 của Luật này thì sau khi nhận được đơn yêu
cầu cùng với đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo, Chánh án Tòa án chỉ
định ngay một Thẩm phán thụ lý giải quyết đơn yêu cầu. Trong thời hạn 48 giờ kể
từ thời điểm nhận được đơn yêu cầu, Thẩm phán phải xem xét và ra quyết định áp
dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời; nếu không chấp nhận yêu cầu thì Thẩm phán
phải thông báo bằng văn bản và nêu rõ lý do cho người yêu cầu, Viện kiểm sát
cùng cấp.
Điều 74. Thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời
1. Theo yêu cầu của đương sự, Tòa án xem xét, quyết định thay
đổi biện pháp khẩn cấp tạm thời đang được áp dụng khi xét thấy không còn phù
hợp mà cần thiết phải thay đổi bằng biện pháp khẩn cấp tạm thời khác.
2. Tòa án ra quyết định hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời đã
được áp dụng khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Người yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời đề nghị hủy
bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời đã được áp dụng;
b) Căn cứ của việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời không
còn;
c) Vụ án đã được giải quyết bằng bản án, quyết định của Tòa án
đã có hiệu lực pháp luật;
d) Các trường hợp Tòa án trả lại đơn khởi kiện theo quy định của
Luật này;
đ) Vụ án được đình chỉ theo quy định tại Điều 143 của Luật này.
3. Thủ tục thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời được
thực hiện theo quy định tại Điều 73 của Luật này.
Điều 75. Hiệu lực của quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện
pháp khẩn cấp tạm thời
1. Quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm
thời có hiệu lực thi hành ngay.
2. Tòa án phải cấp hoặc gửi ngay quyết định áp dụng, thay đổi,
hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời cho đương sự, Viện kiểm sát cùng cấp và cơ
quan thi hành án dân sự cùng cấp.
Điều 76. Khiếu nại, kiến nghị việc áp dụng, thay đổi, hủy bỏ
biện pháp khẩn cấp tạm thời
1. Đương sự có quyền khiếu nại, Viện kiểm sát có quyền kiến nghị
với Chánh án Tòa án đang giải quyết vụ án về quyết định áp dụng, thay đổi, hủy
bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời hoặc việc Thẩm phán không ra quyết định áp dụng,
thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời. Thời hạn khiếu nại, kiến nghị là
03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện
pháp khẩn cấp tạm thời hoặc thông báo của Thẩm phán về việc không quyết định áp
dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời.
2. Tại phiên tòa, đương sự có quyền khiếu nại, Viện kiểm sát có
quyền kiến nghị với Hội đồng xét xử về việc áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp
khẩn cấp tạm thời hoặc không áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm
thời.
Điều 77. Giải quyết khiếu nại, kiến nghị việc áp dụng, thay đổi,
hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời
1. Chánh án Tòa án phải xem xét, giải quyết khiếu nại, kiến nghị
quy định tại khoản 1 Điều 76 của Luật này trong thời hạn 03
ngày làm việc kể từ ngày nhận được khiếu nại, kiến nghị.
2. Quyết định giải quyết khiếu nại, kiến nghị của Chánh án Tòa
án là quyết định cuối cùng và phải được cấp hoặc gửi ngay cho đương sự, Viện
kiểm sát cùng cấp và cơ quan thi hành án dân sự cùng cấp.
3. Việc giải quyết khiếu nại, kiến nghị tại phiên tòa thuộc thẩm
quyền của Hội đồng xét xử. Quyết định giải quyết khiếu nại, kiến nghị của Hội
đồng xét xử là quyết định cuối cùng.
Chương VI
CHỨNG
MINH VÀ CHỨNG CỨ
Điều 78. Nghĩa vụ cung cấp chứng cứ, chứng minh trong tố tụng
hành chính
1. Người khởi kiện có nghĩa vụ cung cấp bản sao quyết định hành
chính hoặc quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại
về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong
hoạt động kiểm toán nhà nước[12], bản sao quyết định giải quyết khiếu nại (nếu
có), cung cấp chứng cứ khác để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình; trường
hợp không cung cấp được thì phải nêu rõ lý do.
2. Người bị kiện có nghĩa vụ cung cấp cho Tòa án hồ sơ giải
quyết khiếu nại (nếu có) và bản sao các văn bản, tài liệu mà căn cứ vào đó để
ra quyết định hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải
quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết
khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước[13] hoặc
có hành vi hành chính.
3. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có nghĩa vụ cung cấp
chứng cứ để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.
Điều 79. Những tình tiết, sự kiện không phải chứng minh
1. Những tình tiết, sự kiện sau đây không phải chứng minh:
a) Những tình tiết, sự kiện rõ ràng mà mọi người đều biết và
được Tòa án thừa nhận;
b) Những tình tiết, sự kiện đã được xác định trong bản án, quyết
định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật;
c) Những tình tiết, sự kiện đã được ghi trong văn bản và được
công chứng, chứng thực hợp pháp; trường hợp có nghi ngờ về tính xác thực của
tình tiết, sự kiện trong văn bản này thì Thẩm phán có thể yêu cầu cơ quan, tổ
chức, cá nhân đã cung cấp, giao nộp văn bản xuất trình văn bản gốc, bản chính.
2. Một bên đương sự thừa nhận hoặc không phản đối những tình
tiết, sự kiện, tài liệu, văn bản mà bên đương sự kia
đưa ra thì bên đương sự đưa ra tình tiết, sự kiện, tài
liệu, văn bản đó không phải chứng minh. Đương sự có người đại diện tham gia tố
tụng thì sự thừa nhận hoặc không phản đối của người đại diện được coi là sự
thừa nhận của đương sự nếu không vượt quá phạm vi đại diện.
Điều 80. Chứng cứ
Chứng cứ trong vụ án hành chính là những gì có thật được đương
sự, cơ quan, tổ chức, cá nhân khác giao nộp, xuất trình cho Tòa án trong quá
trình tố tụng hoặc do Tòa án thu thập được theo trình tự, thủ tục do Luật này
quy định mà Tòa án sử dụng làm căn cứ để xác định các tình tiết khách quan của
vụ án cũng như xác định yêu cầu hay sự phản đối của đương sự là có căn cứ và
hợp pháp.
Điều 81. Nguồn chứng cứ
Chứng cứ được thu thập từ các nguồn sau đây:
1. Tài liệu đọc được, nghe được, nhìn được, dữ liệu điện tử;
2. Vật chứng;
3. Lời khai của đương sự;
4. Lời khai của người làm chứng;
5. Kết luận giám định;
6. Biên bản ghi kết quả thẩm định tại chỗ;
7. Kết quả định giá, thẩm định giá tài sản;
8. Văn bản xác nhận sự kiện, hành vi pháp lý do người có chức
năng lập;
9. Văn bản công chứng, chứng thực;
10. Các nguồn khác theo quy định của pháp luật.
Điều 82. Xác định chứng cứ
1. Tài liệu đọc được coi là chứng cứ nếu là bản chính hoặc bản
sao có công chứng, chứng thực hợp pháp hoặc do cơ quan, tổ chức có
thẩm quyền cung cấp, xác nhận.
2. Tài liệu nghe được, nhìn được được coi là chứng cứ nếu được
xuất trình kèm theo văn bản trình bày của người có tài liệu đó về xuất xứ của
tài liệu nếu họ tự thu âm, thu hình hoặc văn bản xác nhận của người đã cung cấp
cho người xuất trình về xuất xứ của tài liệu đó hoặc văn bản về sự việc liên
quan đến việc thu âm, thu hình đó.
3. Thông điệp dữ liệu điện tử được thể hiện dưới hình thức trao
đổi dữ liệu điện tử, chứng từ điện tử, thư điện tử, điện tín, điện báo, fax và
các hình thức tương tự khác theo quy định của pháp luật về giao dịch điện tử.
4. Vật chứng là chứng cứ phải là hiện vật gốc liên quan đến vụ
việc.
5. Lời khai của đương sự, lời khai của người làm chứng được coi
là chứng cứ nếu được ghi bằng văn bản, băng ghi âm, đĩa ghi âm, băng ghi hình,
đĩa ghi hình, thiết bị khác lưu trữ âm thanh, hình ảnh theo quy định tại khoản
2 Điều này hoặc khai bằng lời tại phiên tòa.
6. Kết luận giám định được coi là chứng cứ nếu việc giám định đó
được tiến hành theo thủ tục do pháp luật quy định.
7. Biên bản ghi kết quả thẩm định tại chỗ được coi là chứng cứ
nếu việc thẩm định được tiến hành theo thủ tục do pháp luật quy định.
8. Kết quả định giá, thẩm định giá tài sản được coi là chứng cứ
nếu việc định giá, thẩm định giá được tiến hành theo thủ tục do pháp luật quy
định.
9. Văn bản xác nhận sự kiện, hành vi pháp lý do
người có chức năng lập tại chỗ được coi là chứng cứ nếu việc lập văn
bản xác nhận sự kiện, hành vi pháp lý được tiến hành theo thủ
tục do pháp luật quy định.
10. Các nguồn khác theo quy định của pháp luật được
xác định là chứng cứ.
Điều 83. Giao nộp tài liệu, chứng cứ
1. Trong quá trình Tòa án giải quyết vụ án hành chính, đương sự
có quyền và nghĩa vụ giao nộp tài liệu, chứng cứ cho Tòa án; nếu đương sự không
nộp hoặc nộp không đầy đủ tài liệu, chứng cứ do Tòa án yêu cầu mà không có lý
do chính đáng thì Tòa án căn cứ vào tài liệu, chứng cứ mà đương sự đã giao nộp
và Tòa án đã thu thập theo quy định tại khoản 2 Điều 84 của Luật này để giải
quyết vụ án.
2. Việc đương sự giao nộp tài liệu, chứng cứ cho Tòa án phải
được lập thành biên bản. Trong biên bản phải ghi rõ tên gọi, hình thức, nội
dung, đặc điểm của tài liệu, chứng cứ; số bản, số trang của tài liệu, chứng cứ
và thời gian nhận; chữ ký hoặc điểm chỉ của người giao nộp, chữ ký của người
nhận và dấu của Tòa án. Biên bản phải lập thành hai bản, một bản lưu vào hồ sơ
vụ án hành chính và một bản giao cho đương sự nộp tài liệu, chứng cứ giữ.
3. Đương sự giao nộp cho Tòa án tài liệu, chứng cứ bằng tiếng
dân tộc thiểu số, tiếng nước ngoài phải kèm theo bản dịch sang tiếng Việt được
công chứng, chứng thực hợp pháp.
4. Thời gian giao nộp tài liệu, chứng cứ do Thẩm phán được phân
công giải quyết vụ án ấn định nhưng không được quá thời hạn chuẩn bị xét xử
theo thủ tục sơ thẩm quy định tại Điều 130 của Luật này.
5. Trường hợp tài liệu, chứng cứ đã được giao nộp chưa bảo đảm
đủ cơ sở để giải quyết vụ án thì Thẩm phán yêu cầu đương sự giao nộp bổ sung
tài liệu, chứng cứ.
6. Trường hợp đương sự không thể tự mình thu thập được tài liệu,
chứng cứ và có yêu cầu hoặc xét thấy cần thiết, Tòa án có thể tự mình hoặc ủy
thác tiến hành xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ để làm rõ các tình tiết
của vụ án.
Điều 84. Xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ
1. Đương sự có quyền tự mình thu thập chứng cứ bằng những
biện pháp sau đây:
a) Thu thập tài liệu đọc được, nghe được, nhìn được, thông điệp
dữ liệu điện tử;
b) Thu thập vật chứng;
c) Xác định người làm chứng và lấy xác nhận của người làm chứng;
d) Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cho sao chép hoặc cung cấp
những tài liệu có liên quan đến việc giải quyết vụ án mà cơ quan, tổ chức, cá
nhân đó đang lưu giữ, quản lý;
đ) Yêu cầu Ủy ban nhân dân cấp xã chứng thực chữ ký của người
làm chứng;
e) Yêu cầu Tòa án thu thập tài liệu, chứng cứ nếu đương sự không
thể thu thập tài liệu, chứng cứ;
g) Yêu cầu Tòa án ra quyết định trưng cầu giám định, định giá
tài sản;
h) Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện các
công việc khác theo quy định của pháp luật.
2. Trong các trường hợp do Luật này quy định, Thẩm phán có
thể tiến hành một hoặc một số biện pháp sau đây để thu thập tài liệu, chứng cứ:
a) Lấy lời khai của đương sự, người làm chứng;
b) Đối chất giữa các đương sự với nhau, giữa các đương sự với
người làm chứng;
c) Xem xét, thẩm định tại chỗ;
d) Trưng cầu giám định;
đ) Quyết định định giá tài sản;
e) Ủy thác thu thập, xác minh tài liệu, chứng cứ;
g) Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu đọc được,
nghe được, nhìn được hoặc hiện vật khác liên quan đến việc giải quyết vụ án;
h) Biện pháp khác theo quy định của Luật này.
3. Khi tiến hành các biện pháp quy định tại các điểm c, d, đ, e
và g khoản 2 Điều này, Thẩm phán phải ra quyết định, trong đó nêu rõ lý do và
yêu cầu của Tòa án.
4. Trong giai đoạn giám đốc thẩm, tái thẩm, Thẩm tra viên có thể
tiến hành các biện pháp thu thập chứng cứ quy định tại điểm a và điểm g khoản 2
Điều này.
Khi Thẩm tra viên tiến hành biện pháp quy định tại điểm g khoản
2 Điều này, Tòa án phải ra quyết định, trong đó nêu rõ lý do và yêu cầu của Tòa
án.
5. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày
thu thập được tài liệu, chứng cứ, Tòa án phải thông báo cho các đương sự để họ
thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình.
6. Viện kiểm sát có quyền yêu cầu Tòa án xác minh, thu thập tài
liệu, chứng cứ trong quá trình giải quyết vụ án. Trường hợp kháng nghị bản án
hoặc quyết định của Tòa án theo thủ tục phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm thì
Viện kiểm sát có thể xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ để bảo đảm cho việc
kháng nghị.
Điều 85. Lấy lời khai của đương sự
1. Thẩm phán chỉ tiến hành lấy lời khai của đương sự khi đương
sự chưa có bản khai hoặc nội dung bản khai chưa đầy đủ, rõ ràng. Đương sự phải
tự viết bản khai và ký tên của mình. Trường hợp đương sự không thể tự viết được
thì Thẩm phán lấy lời khai của đương sự. Việc lấy lời khai của đương sự chỉ tập
trung vào những tình tiết mà đương sự khai chưa đầy đủ, rõ ràng. Thẩm phán tự
mình hoặc Thư ký Tòa án ghi lại lời khai của đương sự vào biên bản. Thẩm phán
lấy lời khai của đương sự tại trụ sở Tòa án, trong trường hợp cần thiết có thể
lấy lời khai của đương sự ngoài trụ sở Tòa án.
2. Biên bản ghi lời khai của đương sự phải được người khai tự
đọc lại hay nghe đọc lại và ký tên hoặc điểm chỉ. Đương sự có quyền yêu cầu ghi
những sửa đổi, bổ sung vào biên bản ghi lời khai và ký tên hoặc điểm chỉ xác
nhận.
Biên bản phải có chữ ký của người lấy lời khai, người ghi biên
bản và dấu của Tòa án; nếu biên bản được ghi thành nhiều trang rời nhau thì
phải ký vào từng trang và đóng dấu giáp lai. Trường hợp biên bản ghi lời khai
của đương sự được lập ngoài trụ sở Tòa án thì phải có người làm chứng hoặc xác
nhận của Ủy ban nhân dân cấp xã, công an xã, phường, thị trấn hoặc cơ quan, tổ
chức nơi lập biên bản. Trường hợp đương sự không biết chữ thì phải có người làm
chứng do đương sự chọn.
3. Việc lấy lời khai của đương sự chưa đủ
mười tám tuổi, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc người có khó khăn
trong nhận thức, làm chủ hành vi phải được tiến hành với sự có mặt của người
đại diện theo pháp luật hoặc người đang thực hiện việc quản lý, trông nom người
đó.
Điều 86. Lấy lời khai của người làm chứng
1. Theo yêu cầu của đương sự hoặc khi xét thấy cần thiết, Thẩm
phán tiến hành lấy lời khai của người làm chứng.
2. Thủ tục lấy lời khai của người làm chứng được tiến hành như
việc lấy lời khai của đương sự theo quy định tại Điều 85 của Luật này.
Điều 87. Đối chất
1. Theo yêu cầu của đương sự hoặc khi xét thấy có sự mâu thuẫn
trong lời khai của các đương sự, người làm chứng, Thẩm phán tiến hành đối chất
giữa các đương sự với nhau, giữa đương sự với người làm chứng hoặc giữa những
người làm chứng với nhau.
2. Việc đối chất phải được lập thành biên bản, có chữ ký hoặc
điểm chỉ của những người tham gia đối chất.
Điều 88. Xem xét, thẩm định tại chỗ
1. Thẩm phán tiến hành xem xét, thẩm định tại chỗ với sự có mặt
của đại diện Ủy ban nhân dân cấp xã, công an xã, phường, thị trấn hoặc cơ quan,
tổ chức nơi có đối tượng cần xem xét, thẩm định; phải báo trước việc xem xét,
thẩm định tại chỗ để đương sự biết và chứng kiến việc xem xét, thẩm định đó.
2. Việc xem xét, thẩm định tại chỗ phải được lập biên bản. Biên
bản phải ghi rõ kết quả xem xét, thẩm định, mô tả rõ hiện trường, có chữ ký của
người xem xét, thẩm định và chữ ký hoặc điểm chỉ của đương sự nếu họ có mặt,
của đại diện Ủy ban nhân dân cấp xã, công an xã, phường, thị trấn hoặc cơ quan,
tổ chức nơi có đối tượng cần xem xét, thẩm định và những người khác được mời
tham gia việc xem xét, thẩm định. Biên bản phải được đại diện Ủy ban nhân dân
cấp xã, công an xã, phường, thị trấn hoặc cơ quan, tổ chức nơi có đối tượng cần
xem xét, thẩm định ký tên và đóng dấu xác nhận.
3. Nghiêm cấm mọi hành vi cản trở việc xem xét, thẩm định tại
chỗ.
4. Thẩm phán có quyền đề nghị Ủy ban nhân dân cấp xã, công an
xã, phường, thị trấn nơi tiến hành xem xét, thẩm định tại chỗ hỗ trợ trong
trường hợp có hành vi cản trở việc xem xét, thẩm định tại chỗ.
Điều 89. Trưng cầu giám định, yêu cầu giám định
1. Đương sự có quyền yêu cầu Tòa án trưng cầu giám định hoặc tự
mình yêu cầu giám định sau khi đã đề nghị Tòa án trưng cầu giám định nhưng Tòa
án từ chối yêu cầu của đương sự. Quyền tự yêu cầu giám định được thực hiện
trước khi Tòa án ra quyết định đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm.
2. Theo yêu cầu của đương sự hoặc khi xét thấy cần
thiết, Thẩm phán ra quyết định trưng cầu giám định. Trong quyết định trưng cầu
giám định phải ghi rõ tên, địa chỉ của người giám định, đối tượng cần giám
định, những vấn đề cần giám định, các yêu cầu cụ thể cần có kết luận của người
giám định.
3. Trường hợp xét thấy kết luận giám định chưa rõ ràng thì theo
yêu cầu của đương sự hoặc khi xét thấy cần thiết, Tòa án yêu cầu người giám
định giải thích kết luận giám định, triệu tập người giám định đến phiên tòa để
trực tiếp trình bày về nội dung liên quan.
4. Theo yêu cầu của đương sự hoặc khi xét thấy cần thiết, Tòa án
ra quyết định giám định bổ sung trong trường hợp nội dung kết luận giám định
chưa rõ, chưa đầy đủ hoặc khi phát sinh vấn đề mới liên quan đến tình tiết của
vụ án đã được kết luận giám định trước đó.
5. Việc giám định lại được thực hiện trong trường hợp có căn cứ
cho rằng kết luận giám định lần đầu không chính xác, có vi phạm pháp luật hoặc
trong trường hợp đặc biệt theo quyết định của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân
dân tối cao, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao theo quy định của Luật Giám định
tư pháp.
Điều 90. Trưng cầu giám định chứng cứ bị tố cáo là giả mạo
1. Trường hợp chứng cứ bị tố cáo là giả mạo thì người đưa ra
chứng cứ đó có quyền rút lại; nếu không rút lại thì người tố cáo có quyền yêu
cầu Tòa án hoặc Tòa án có quyền quyết định trưng cầu giám định theo quy định
tại Điều 89 của Luật này.
2. Trường hợp việc giả mạo chứng cứ có dấu hiệu tội phạm thì Tòa
án chuyển cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền xem xét theo quy định của pháp
luật về tố tụng hình sự.
3. Người đưa ra chứng cứ được kết luận là giả mạo phải bồi
thường thiệt hại theo quy định của pháp luật nếu việc giả mạo chứng cứ đó gây
thiệt hại cho người khác và phải chịu chi phí giám định nếu Tòa án quyết định
trưng cầu giám định.
Điều 91. Định giá tài sản, thẩm định giá tài sản
1. Đương sự có quyền cung cấp giá tài sản; thỏa thuận về việc
xác định giá tài sản và cung cấp cho Tòa án.
2. Các đương sự có quyền thỏa thuận lựa chọn tổ chức thẩm
định giá tiến hành thẩm định giá tài sản và cung cấp kết quả thẩm định giá cho
Tòa án.
Việc thẩm định giá tài sản được thực hiện theo quy định của pháp
luật về thẩm định giá tài sản.
3. Tòa án ra quyết định định giá tài sản và thành lập Hội đồng
định giá khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Theo yêu cầu của một hoặc các bên đương sự;
b) Các đương sự đưa ra giá tài sản khác nhau hoặc không thỏa
thuận được giá tài sản;
c) Các đương sự không thỏa thuận lựa chọn tổ chức thẩm
định giá tài sản;
d) Người khởi kiện thỏa thuận với tổ chức thẩm định
giá để thẩm định giá tài sản theo mức giá cao hơn so với giá thị trường nơi có
tài sản định giá tại thời điểm định giá nhằm thu lợi bất chính từ tài sản của
Nhà nước hoặc người bị kiện thỏa thuận với tổ chức thẩm định giá để thẩm định
giá tài sản theo mức giá thấp hơn so với giá thị trường nhằm trốn tránh trách
nhiệm bồi thường cho người bị thiệt hại hoặc có căn cứ cho thấy tổ chức thẩm
định giá có vi phạm pháp luật khi thẩm định giá.
4. Trình tự, thủ tục thành lập Hội đồng định giá được
thực hiện như sau:
a) Hội đồng định giá do Tòa án thành lập gồm Chủ tịch Hội đồng
định giá là đại diện cơ quan tài chính và thành viên là đại diện các cơ quan
chuyên môn có liên quan. Người đã tiến hành tố tụng trong vụ án đó, người quy
định tại Điều 45 của Luật này không được tham gia Hội đồng định giá.
Hội đồng định giá chỉ tiến hành định giá khi có mặt đầy đủ các
thành viên của Hội đồng. Trường hợp cần thiết, đại diện Ủy ban nhân dân cấp xã
nơi có tài sản định giá được mời chứng kiến việc định giá. Các đương sự được
thông báo trước về thời gian, địa điểm tiến hành định giá, có quyền tham dự và
phát biểu ý kiến về việc định giá. Quyền quyết định về giá đối với tài sản định
giá thuộc Hội đồng định giá;
b) Cơ quan tài chính và các cơ quan chuyên môn có liên quan có
trách nhiệm cử người tham gia Hội đồng định giá và tạo điều kiện để họ làm
nhiệm vụ. Người được cử làm thành viên Hội đồng định giá có trách nhiệm tham
gia đầy đủ vào việc định giá. Trường hợp cơ quan tài chính, các cơ quan chuyên
môn không cử người tham gia Hội đồng định giá thì Tòa án yêu cầu cơ
quan quản lý có thẩm quyền trực tiếp chỉ đạo cơ quan tài chính, cơ quan chuyên
môn thực hiện yêu cầu của Tòa án. Người được cử tham gia Hội đồng
định giá không tham gia mà không có lý do chính đáng thì Tòa án yêu cầu lãnh
đạo cơ quan đã cử người tham gia Hội đồng định giá xem xét trách nhiệm, cử
người khác thay thế và thông báo cho Tòa án biết để tiếp tục tiến hành định
giá;
c) Việc định giá phải được lập thành biên bản, trong đó ghi rõ ý
kiến của từng thành viên, của đương sự nếu họ tham dự. Quyết định của Hội đồng
định giá phải được quá nửa tổng số thành viên biểu quyết tán thành. Các thành
viên Hội đồng định giá, đương sự, người chứng kiến ký tên vào biên bản.
5. Việc định giá lại tài sản được thực hiện trong trường hợp có
căn cứ cho rằng kết quả định giá lần đầu không chính xác hoặc không phù hợp với
giá thị trường nơi có tài sản định giá tại thời điểm giải
quyết vụ án hành chính.
Điều 92. Ủy thác thu thập tài liệu, chứng cứ
1. Trong quá trình giải quyết vụ án hành chính, Tòa án có thể ra
quyết định ủy thác để Tòa án khác hoặc cơ quan có thẩm quyền quy định tại khoản
4 Điều này lấy lời khai của đương sự, người làm chứng, xem xét, thẩm định tại
chỗ, định giá tài sản hoặc các biện pháp khác để thu thập tài liệu, chứng cứ,
xác minh tình tiết của vụ án hành chính.
2. Trong quyết định ủy thác phải ghi rõ tên, địa chỉ của người
khởi kiện, người bị kiện và những công việc cụ thể ủy thác để thu thập tài
liệu, chứng cứ.
3. Tòa án nhận được quyết định ủy thác có trách nhiệm thực hiện
công việc cụ thể được ủy thác trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được quyết
định ủy thác và thông báo kết quả bằng văn bản cho Tòa án đã ra quyết định ủy
thác; trường hợp không thực hiện được việc ủy thác thì phải thông báo bằng văn
bản và nêu rõ lý do cho Tòa án đã ra quyết định ủy thác.
4. Trường hợp việc thu thập tài liệu, chứng cứ phải tiến hành ở
nước ngoài thì Tòa án làm thủ tục ủy thác thông qua cơ quan có thẩm quyền của
Việt Nam hoặc cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài mà nước đó và Cộng hòa xã
hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên của điều ước quốc tế có quy định về vấn đề
này hoặc thực hiện trên nguyên tắc có đi có lại nhưng không trái với pháp luật
Việt Nam, phù hợp với pháp luật và tập quán quốc tế.
5. Trường hợp không thực hiện được việc ủy thác theo quy định
tại khoản 3 và khoản 4 Điều này hoặc đã thực hiện việc ủy thác nhưng không nhận
được kết quả trả lời thì Tòa án giải quyết vụ án trên cơ sở chứng cứ đã có
trong hồ sơ vụ án.
Điều 93. Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu,
chứng cứ
1. Đương sự có quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp
tài liệu, chứng cứ. Khi yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu,
chứng cứ thì đương sự phải làm đơn ghi rõ tài liệu, chứng cứ cần cung cấp, lý
do yêu cầu cung cấp tài liệu, chứng cứ; họ, tên, địa chỉ của cá nhân, tên, địa
chỉ của cơ quan, tổ chức đang quản lý, lưu giữ tài liệu, chứng cứ cần cung cấp.
Cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm cung cấp tài liệu, chứng
cứ cho đương sự trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được yêu cầu; trường hợp
không cung cấp được thì phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do cho người có
yêu cầu biết.
2. Trường hợp đương sự đã áp dụng các biện pháp cần thiết để thu
thập chứng cứ mà vẫn không thể tự mình thu thập được thì có thể đề nghị Tòa án
ra quyết định yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân đang lưu giữ, quản lý tài liệu,
chứng cứ cung cấp tài liệu, chứng cứ cho mình hoặc tiến hành thu thập tài liệu,
chứng cứ bảo đảm cho việc giải quyết vụ án hành chính.
Đương sự yêu cầu Tòa án tiến hành thu thập tài liệu, chứng cứ
phải làm đơn ghi rõ vấn đề cần chứng minh; chứng cứ cần thu thập; lý do vì sao
tự mình không thu thập được; họ, tên, địa chỉ của cá nhân, tên, địa chỉ của cơ
quan, tổ chức đang quản lý, lưu giữ tài liệu, chứng cứ cần thu thập.
3. Trường hợp có yêu cầu của đương sự hoặc xét thấy cần thiết,
Tòa án yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân đang quản lý, lưu giữ cung cấp cho
mình tài liệu, chứng cứ.
Cơ quan, tổ chức, cá nhân đang quản lý, lưu giữ tài liệu, chứng
cứ có trách nhiệm cung cấp đầy đủ tài liệu, chứng cứ theo yêu cầu của Tòa án
trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được yêu cầu; trường hợp hết thời hạn
này mà không cung cấp đầy đủ tài liệu, chứng cứ theo yêu cầu của Tòa án thì cơ
quan, tổ chức, cá nhân được yêu cầu phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do
cho Tòa án. Cơ quan, tổ chức, cá nhân không thực hiện yêu cầu của Tòa án mà
không có lý do chính đáng có thể bị xử lý theo quy định của Luật này và pháp
luật có liên quan. Việc xử lý trách nhiệm đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân
không phải là lý do miễn nghĩa vụ cung cấp tài liệu, chứng cứ cho Tòa án.
4. Trường hợp Viện kiểm sát có yêu cầu cung cấp tài liệu, chứng
cứ thì cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm thực hiện theo quy định tại
khoản 3 Điều này.
Điều 94. Bảo quản tài liệu, chứng cứ
1. Tài liệu, chứng cứ đã được giao nộp tại Tòa án thì việc bảo
quản tài liệu, chứng cứ đó do Tòa án chịu trách nhiệm.
2. Tài liệu, chứng cứ không thể giao nộp được tại Tòa án thì
người đang lưu giữ tài liệu, chứng cứ đó có trách nhiệm bảo quản.
3. Trường hợp cần giao tài liệu, chứng cứ cho người thứ ba bảo
quản thì Thẩm phán ra quyết định và lập biên bản giao cho người đó bảo quản.
Người nhận bảo quản phải ký tên vào biên bản, được hưởng thù lao và phải chịu
trách nhiệm về việc bảo quản tài liệu, chứng cứ theo quy định của pháp luật.
4. Nghiêm cấm việc hủy hoại tài liệu, chứng cứ.
Điều 95. Đánh giá chứng cứ
1. Việc đánh giá chứng cứ phải khách quan, toàn diện, đầy đủ và
chính xác.
2. Tòa án phải đánh giá từng chứng cứ, sự liên quan giữa các
chứng cứ và khẳng định tính hợp pháp, tính liên quan, giá trị chứng minh của
từng chứng cứ.
Điều 96. Công bố và sử dụng chứng cứ
1. Mọi chứng cứ được công bố và sử dụng công khai như nhau, trừ
trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này.
2. Tòa án không công khai nội dung chứng cứ có liên
quan đến bí mật nhà nước, thuần phong, mỹ tục của dân tộc, bí mật nghề nghiệp,
bí mật kinh doanh, bí mật cá nhân theo yêu cầu chính đáng của đương sự nhưng
phải thông báo cho đương sự biết những chứng cứ không được công khai.
3. Người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng phải giữ bí
mật chứng cứ thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này theo quy định của
pháp luật.
Điều 97. Bảo vệ chứng cứ
1. Trường hợp chứng cứ đang bị tiêu hủy, có nguy cơ bị tiêu hủy
hoặc sau này khó có thể thu thập được thì đương sự có quyền làm đơn đề nghị Tòa
án quyết định áp dụng các biện pháp cần thiết để bảo toàn chứng cứ. Tòa án có
thể quyết định áp dụng một hoặc một số trong các biện pháp niêm phong, thu giữ,
chụp ảnh, ghi âm, ghi hình, phục chế, khám nghiệm, lập biên bản và biện pháp
khác.
2. Trường hợp người làm chứng bị đe dọa, khống chế hoặc mua
chuộc để không cung cấp chứng cứ hoặc cung cấp chứng cứ sai sự thật thì Tòa án
có quyền quyết định buộc người có hành vi đe dọa, khống chế hoặc mua chuộc phải
chấm dứt hành vi đe dọa, khống chế hoặc mua chuộc người làm chứng. Trường hợp
hành vi đó có dấu hiệu tội phạm thì Tòa án yêu cầu Viện kiểm sát xem xét về
trách nhiệm hình sự.
Điều 98. Quyền tiếp cận, trao đổi tài liệu, chứng cứ
1. Đương sự có quyền được biết, ghi chép, sao chụp, trao đổi tài
liệu, chứng cứ do đương sự khác giao nộp cho Tòa án hoặc do Tòa án thu thập
được, trừ tài liệu, chứng cứ quy định tại khoản 2 Điều 96 của Luật này.
2. Khi đương sự giao nộp tài liệu, chứng cứ cho Tòa án thì trong
thời hạn 05 ngày làm việc họ phải thông báo cho đương sự khác biết về việc họ
đã giao nộp tài liệu, chứng cứ cho Tòa án để đương sự khác liên hệ với Tòa án
thực hiện quyền tiếp cận tài liệu, chứng cứ quy định tại khoản 1 Điều này.
3. Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày Tòa án thu thập
được tài liệu, chứng cứ thì Tòa án phải thông báo cho đương sự biết để họ thực
hiện quyền tiếp cận tài liệu, chứng cứ quy định tại khoản 1 Điều này.
Chương VII
CẤP,
TỐNG ĐẠT, THÔNG BÁO VĂN BẢN TỐ TỤNG
Điều 99. Nghĩa vụ cấp, tống đạt hoặc thông báo văn bản tố tụng
Tòa án, Viện kiểm sát, cơ quan thi hành án dân sự có nghĩa vụ
cấp, tống đạt hoặc thông báo văn bản tố tụng cho đương sự, những người tham gia
tố tụng khác và cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan theo quy định của Luật
này và quy định khác của pháp luật có liên quan.
Điều 100. Các văn bản tố tụng phải được cấp, tống đạt hoặc thông
báo
1. Thông báo, giấy báo, giấy triệu tập, giấy mời trong tố tụng
hành chính.
2. Bản án, quyết định của Tòa án.
3. Quyết định kháng nghị của Viện kiểm sát; văn
bản của cơ quan thi hành án dân sự.
4. Văn bản tố tụng khác mà pháp luật có quy định phải cấp, tống
đạt hoặc thông báo.
Điều 101. Những người thực hiện việc cấp, tống đạt hoặc thông
báo văn bản tố tụng
1. Người tiến hành tố tụng, người của cơ quan ban hành văn bản
tố tụng được giao nhiệm vụ thực hiện việc cấp, tống đạt hoặc thông báo văn bản
tố tụng.
2. Người có chức năng tống đạt.
3. Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người tham gia tố tụng cư trú hoặc
cơ quan, tổ chức nơi người tham gia tố tụng làm việc khi Tòa án, Viện kiểm sát
hoặc cơ quan thi hành án dân sự có yêu cầu.
4. Đương sự, người đại diện của đương sự hoặc người bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp của đương sự trong những trường hợp do Luật này quy định.
5. Nhân viên của tổ chức dịch vụ bưu chính.
6. Những người khác theo quy định của pháp luật.
Điều 102. Các phương thức cấp, tống đạt hoặc thông báo văn bản
tố tụng
1. Cấp, tống đạt, thông báo trực tiếp; qua dịch vụ bưu chính
hoặc người thứ ba được ủy quyền thực hiện việc cấp, tống đạt, thông báo.
2. Cấp, tống đạt, thông báo bằng phương tiện điện tử theo yêu
cầu của đương sự hoặc người tham gia tố tụng khác phù hợp với quy định của pháp
luật về giao dịch điện tử.
3. Niêm yết công khai.
4. Thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng.
5. Cấp, tống đạt, thông báo bằng phương thức khác theo quy định
tại Điều 303 của Luật này.
Điều 103. Tính hợp lệ của việc cấp, tống đạt hoặc thông báo văn
bản tố tụng
1. Việc cấp, tống đạt hoặc thông báo văn bản tố tụng được thực
hiện theo quy định của Luật này thì được coi là hợp lệ.
2. Người có nghĩa vụ thực hiện việc cấp, tống đạt hoặc thông báo
văn bản tố tụng phải thực hiện theo quy định của Luật này.
Điều 104. Thủ tục cấp, tống đạt hoặc thông báo văn bản tố tụng
Người thực hiện việc cấp, tống đạt hoặc thông báo văn bản tố
tụng phải trực tiếp chuyển giao cho người được cấp, tống đạt hoặc thông báo văn
bản tố tụng có liên quan. Người được cấp, tống đạt, thông báo hoặc được ủy
quyền cấp, tống đạt, thông báo văn bản tố tụng phải ký nhận vào biên bản hoặc
sổ giao nhận văn bản tố tụng. Thời điểm để tính thời hạn tố tụng là ngày họ
được cấp, tống đạt hoặc thông báo văn bản tố tụng.
Điều 105. Thủ tục cấp, tống đạt hoặc thông báo bằng phương tiện
điện tử
Việc cấp, tống đạt hoặc thông báo bằng phương tiện điện tử được
thực hiện theo quy định của pháp luật về giao dịch điện tử.
Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn thi hành Điều này.
Điều 106. Thủ tục cấp, tống đạt hoặc thông báo trực tiếp cho cá
nhân
1. Người được cấp, tống đạt hoặc thông báo là cá nhân thì văn
bản tố tụng phải được giao trực tiếp cho họ.
2. Trường hợp người được cấp, tống đạt hoặc thông báo đã chuyển
đến nơi cư trú mới và đã thông báo cho Tòa án việc thay đổi nơi cư trú thì phải
cấp, tống đạt hoặc thông báo theo nơi cư trú mới của họ.
3. Trường hợp người được cấp, tống đạt hoặc thông báo từ chối
nhận văn bản tố tụng thì người thực hiện việc cấp, tống đạt hoặc thông báo phải
lập biên bản trong đó nêu rõ lý do của việc từ chối, có xác nhận của tổ trưởng
tổ dân phố, trưởng thôn, làng, ấp, bản, buôn, phum, sóc (sau đây gọi chung là
tổ trưởng tổ dân phố) hoặc đại diện công an xã, phường, thị trấn về việc người
đó từ chối nhận văn bản tố tụng.
4. Trường hợp người được cấp, tống đạt hoặc thông báo vắng mặt
thì người thực hiện việc cấp, tống đạt hoặc thông báo giao cho người thân thích
có đủ năng lực hành vi dân sự cùng nơi cư trú với họ hoặc tổ trưởng tổ dân phố
để thực hiện việc ký nhận và yêu cầu người này cam kết giao lại tận tay ngay
cho người được cấp, tống đạt hoặc thông báo.
Trường hợp người được cấp, tống đạt hoặc thông báo vắng mặt mà
không rõ thời điểm trở về hoặc không rõ địa chỉ thì người thực hiện việc cấp,
tống đạt hoặc thông báo phải lập biên bản về việc không thực hiện được việc
cấp, tống đạt hoặc thông báo, có xác nhận của tổ trưởng tổ dân phố hoặc đại
diện công an xã, phường, thị trấn; đồng thời, thực hiện thủ tục niêm yết công
khai văn bản cần tống đạt theo quy định tại Điều 108 của Luật này.
Điều 107. Thủ tục cấp, tống đạt hoặc thông báo trực tiếp cho cơ
quan, tổ chức
Trường hợp người được cấp, tống đạt hoặc thông báo là cơ quan,
tổ chức thì văn bản tố tụng phải được giao trực tiếp cho người đại diện theo
pháp luật hoặc người chịu trách nhiệm nhận văn bản của cơ quan, tổ chức đó và
phải được những người này ký nhận. Trường hợp cơ quan, tổ chức được cấp, tống
đạt hoặc thông báo có người đại diện tham gia tố tụng hoặc cử người đại diện
nhận văn bản tố tụng thì những người này ký nhận văn bản tố tụng đó. Ngày ký
nhận là ngày được cấp, tống đạt hoặc thông báo.
Điều 108. Thủ tục niêm yết công khai
1. Niêm yết công khai văn bản tố tụng được thực hiện trong
trường hợp không thể cấp, tống đạt hoặc thông báo trực tiếp văn bản tố tụng
theo quy định tại Điều 106 và Điều 107 của Luật này.
2. Việc niêm yết công khai văn bản tố tụng do Tòa án trực tiếp
hoặc ủy quyền cho người có chức năng tống đạt hoặc Ủy ban nhân dân cấp xã nơi
đương sự cư trú thực hiện theo thủ tục sau đây:
a) Niêm yết bản chính tại trụ sở Tòa án, Ủy ban nhân dân cấp xã
nơi cư trú hoặc nơi cư trú cuối cùng của cá nhân, nơi có trụ sở hoặc trụ sở
cuối cùng của cơ quan, tổ chức được cấp, tống đạt hoặc thông báo;
b) Niêm yết bản sao tại nơi cư trú hoặc nơi cư trú cuối cùng của
cá nhân, nơi có trụ sở hoặc trụ sở cuối cùng của cơ quan, tổ chức được cấp,
tống đạt hoặc thông báo;
c) Lập biên bản về việc thực hiện thủ tục niêm yết công khai,
trong đó ghi rõ ngày, tháng, năm niêm yết.
3. Thời hạn niêm yết công khai văn bản tố tụng là 15 ngày kể từ
ngày niêm yết.
Điều 109. Thủ tục thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng
1. Việc thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng chỉ được
thực hiện khi pháp luật có quy định hoặc có căn cứ xác định là việc niêm yết
công khai không bảo đảm cho người được cấp, tống đạt hoặc thông báo nhận được
thông tin về văn bản cần được cấp, tống đạt hoặc thông báo.
2. Việc thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng có thể
được thực hiện nếu có yêu cầu của đương sự khác. Trường hợp này, đương sự có
yêu cầu thông báo phải chịu chi phí thông báo trên phương tiện thông tin đại
chúng.
3. Thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng phải được đăng
trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án (nếu có), trên một trong các báo hàng
ngày của trung ương trong ba số liên tiếp và phát sóng trên Đài phát thanh hoặc
Đài truyền hình của trung ương ba lần trong 03 ngày liên tiếp.
Điều 110. Thông báo kết quả việc cấp, tống đạt hoặc thông báo
văn bản tố tụng
Trường hợp người thực hiện việc cấp, tống đạt hoặc thông báo văn
bản tố tụng không phải là người tiến hành tố tụng, người của cơ quan ban hành
văn bản tố tụng thì người thực hiện phải thông báo ngay bằng văn bản kết quả
việc cấp, tống đạt hoặc thông báo văn bản tố tụng cho Tòa án hoặc cơ quan ban
hành văn bản tố tụng đó.
Chương VIII
PHÁT
HIỆN VÀ KIẾN NGHỊ SỬA ĐỔI, BỔ SUNG HOẶC BÃI BỎ VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT TRONG
QUÁ TRÌNH GIẢI QUYẾT VỤ ÁN HÀNH CHÍNH
Điều 111. Phát hiện và kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ
văn bản quy phạm pháp luật
1. Trong quá trình giải quyết vụ án hành chính, nếu phát hiện
văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến việc giải quyết vụ án hành chính có
dấu hiệu trái với Hiến pháp, luật, văn bản quy phạm pháp luật của
cơ quan nhà nước cấp trên thì Tòa án thực hiện như sau:
a) Trường hợp chưa có quyết định đưa vụ án ra xét xử thì Chánh
án Tòa án đang giải quyết vụ án đó thực hiện việc kiến nghị theo thẩm quyền
hoặc đề nghị người có thẩm quyền quy định tại Điều 112 của Luật này thực hiện
việc kiến nghị;
b) Trường hợp đã có quyết định đưa vụ án ra xét xử hoặc vụ án
đang được xem xét theo trình tự giám đốc thẩm, tái thẩm thì Hội đồng xét xử đề
nghị Chánh án Tòa án đang giải quyết vụ án đó thực hiện việc kiến nghị hoặc đề
nghị người có thẩm quyền quy định tại Điều 112 của Luật này thực
hiện việc kiến nghị.
2. Văn bản kiến nghị hoặc đề nghị người có thẩm quyền kiến nghị
sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật phải có những nội dung
chính sau đây:
a) Tên của Tòa án ra văn bản kiến nghị hoặc đề nghị;
b) Tóm tắt nội dung vụ án và những vấn đề pháp lý đặt ra để giải
quyết vụ án;
c) Tên, số, ngày, tháng, năm của văn bản quy phạm pháp luật bị
kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ có liên quan đến việc giải quyết vụ án;
d) Phân tích những quy định của văn bản quy phạm pháp luật có
dấu hiệu trái với Hiến pháp, luật, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà
nước cấp trên;
đ) Kiến nghị hoặc đề nghị của Tòa án về việc sửa đổi, bổ sung,
bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật đó.
3. Kèm theo văn bản kiến nghị hoặc đề nghị người có thẩm quyền
kiến nghị là văn bản quy phạm pháp luật bị kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc bãi
bỏ.
Điều 112. Thẩm quyền kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ văn
bản quy phạm pháp luật
1. Chánh án Tòa án cấp huyện có quyền
kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật
của cơ quan nhà nước từ cấp huyện trở xuống; đề nghị Chánh án Tòa án cấp tỉnh
kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan
nhà nước cấp tỉnh; báo cáo Chánh án Tòa án cấp tỉnh đề nghị Chánh án Tòa án
nhân dân tối cao kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp
luật của cơ quan nhà nước ở trung ương.
2. Chánh án Tòa án cấp tỉnh, Chánh án Tòa án nhân dân cấp cao có
quyền kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật của cơ
quan nhà nước từ cấp tỉnh trở xuống; đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân tối cao
kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan
nhà nước ở trung ương.
3. Chánh án Tòa án nhân dân tối cao tự mình hoặc
theo đề nghị của Chánh án Tòa án quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này kiến
nghị sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật của cơ
quan nhà nước ở trung ương.
4. Trường hợp tại phiên tòa, Hội đồng xét xử phát hiện văn bản
quy phạm pháp luật có dấu hiệu trái với Hiến pháp, luật, văn bản quy phạm pháp
luật của cơ quan nhà nước cấp trên thì Hội đồng xét xử có văn bản báo cáo Chánh
án Tòa án theo quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều này để thực hiện quyền
kiến nghị; trường hợp này, Hội đồng xét xử có quyền tạm ngừng phiên tòa theo
quy định tại điểm d khoản 1 Điều 187 của Luật này để chờ ý kiến của
Chánh án Tòa án hoặc tạm đình chỉ giải quyết vụ án khi có văn bản kiến nghị của
Chánh án Tòa án có thẩm quyền theo quy định tại điểm e khoản 1 Điều 141 của
Luật này.
Điều 113. Trách nhiệm giải quyết đề nghị về việc kiến nghị sửa
đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật
Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận được văn bản đề nghị quy
định tại Điều 111 của Luật này thì Chánh án Tòa án có thẩm quyền kiến nghị phải
xem xét và xử lý như sau:
1. Trường hợp đề nghị có căn cứ thì phải ra văn bản kiến nghị
gửi cơ quan nhà nước có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ văn bản quy
phạm pháp luật và thông báo cho Tòa án đã đề nghị biết để ra quyết định tạm
đình chỉ giải quyết vụ án;
2. Trường hợp đề nghị không có căn cứ thì phải ra văn bản trả
lời cho Tòa án đã đề nghị biết để tiếp tục giải quyết vụ án theo đúng quy định
của pháp luật.
Điều 114. Trách nhiệm thực hiện kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc
bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật
Cơ quan nhận được kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ văn bản
quy phạm pháp luật của Tòa án có trách nhiệm giải quyết như sau:
1. Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được văn bản kiến nghị
của Chánh án Tòa án quy định tại Điều 112 của Luật này đối với văn bản quy phạm
pháp luật quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Hiến pháp, luật, văn bản quy
phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên thì cơ quan đã ban hành văn bản đó
phải xem xét và trả lời bằng văn bản cho Tòa án đã kiến nghị. Nếu quá
thời hạn này mà không nhận được văn bản trả lời thì Tòa án áp dụng văn bản có
hiệu lực pháp lý cao hơn để giải quyết vụ án;
2. Trường hợp kiến nghị xem xét sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ
luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc
hội thì thực hiện theo quy định của pháp luật.
Chương IX
KHỞI
KIỆN, THỤ LÝ VỤ ÁN
Điều 115. Quyền khởi kiện vụ án
1. Cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền khởi kiện vụ án đối với
quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc
trong trường hợp không đồng ý với quyết định, hành vi đó hoặc đã khiếu nại với
người có thẩm quyền giải quyết, nhưng hết thời hạn giải quyết theo quy định của
pháp luật mà khiếu nại không được giải quyết hoặc đã được giải quyết nhưng
không đồng ý với việc giải quyết khiếu nại về quyết định, hành vi đó.
2.[14] Cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền khởi
kiện vụ án đối với quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc
cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước
trong trường hợp không đồng ý với quyết định đó.
3. Cá nhân có quyền khởi kiện vụ án về danh sách cử tri trong
trường hợp đã khiếu nại với cơ quan có thẩm quyền giải quyết, nhưng hết thời
hạn giải quyết theo quy định của pháp luật mà khiếu nại không được giải quyết
hoặc đã được giải quyết, nhưng không đồng ý với việc giải quyết khiếu nại đó.
Điều 116. Thời hiệu khởi kiện
1. Thời hiệu khởi kiện là thời hạn mà cơ quan, tổ chức, cá nhân
được quyền khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án hành chính bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm; nếu thời hạn đó kết thúc thì mất quyền khởi
kiện.
2. Thời hiệu khởi kiện đối với từng trường hợp được quy định như
sau:
a) 01 năm kể từ ngày nhận được hoặc biết được quyết định hành
chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc;
b) 30 ngày kể từ ngày nhận được quyết định giải quyết khiếu nại
về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong
hoạt động kiểm toán nhà nước[15];
c) Từ ngày nhận được thông báo kết quả giải quyết khiếu nại của
cơ quan lập danh sách cử tri hoặc kết thúc thời hạn giải quyết khiếu nại mà
không nhận được thông báo kết quả giải quyết khiếu nại của cơ quan lập danh
sách cử tri đến trước ngày bầu cử 05 ngày.
3. Trường hợp đương sự khiếu nại theo đúng quy định của pháp
luật đến cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại thì thời
hiệu khởi kiện được quy định như sau:
a) 01 năm kể từ ngày nhận được hoặc biết được quyết định giải
quyết khiếu nại lần đầu hoặc quyết định giải quyết khiếu nại lần hai;
b) 01 năm kể từ ngày hết thời hạn giải quyết khiếu nại theo quy
định của pháp luật mà cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền không giải quyết và
không có văn bản trả lời cho người khiếu nại.
4. Trường hợp vì sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan
khác làm cho người khởi kiện không khởi kiện được trong thời hạn quy định tại
điểm a và điểm b khoản 2 Điều này thì thời gian có sự kiện bất khả kháng hoặc
trở ngại khách quan khác không tính vào thời hiệu khởi kiện.
5. Các quy định của Bộ luật Dân sự về cách xác định thời hạn,
thời hiệu được áp dụng trong tố tụng hành chính.
Điều 117. Thủ tục khởi kiện
1. Khi khởi kiện vụ án hành chính thì cơ quan, tổ chức, cá nhân
phải làm đơn khởi kiện theo quy định tại Điều 118 của Luật này.
2. Cá nhân có năng lực hành vi tố tụng hành chính đầy đủ thì có
thể tự mình hoặc nhờ người khác làm hộ đơn khởi kiện vụ án. Tại mục tên, địa
chỉ của người khởi kiện trong đơn phải ghi họ, tên, địa chỉ của cá nhân; ở phần
cuối đơn cá nhân phải ký tên hoặc điểm chỉ.
3. Cá nhân là người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi
dân sự, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận
thức, làm chủ hành vi thì người đại diện hợp pháp của họ có thể tự mình hoặc
nhờ người khác làm hộ đơn khởi kiện vụ án. Tại mục tên, địa chỉ của người khởi
kiện trong đơn phải ghi họ tên, địa chỉ của người đại diện hợp pháp của cá nhân
đó; ở phần cuối đơn, người đại diện hợp pháp đó phải ký tên hoặc điểm chỉ.
4. Cá nhân thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều
này là người không biết chữ, không nhìn được, không thể tự mình làm đơn khởi
kiện, không thể tự mình ký tên hoặc điểm chỉ thì có thể nhờ người khác làm hộ
đơn khởi kiện và phải có người có năng lực hành vi tố tụng hành chính đầy đủ
làm chứng, ký xác nhận vào đơn khởi kiện.
5. Cơ quan, tổ chức là người khởi kiện thì người đại diện hợp
pháp của cơ quan, tổ chức đó có thể tự mình hoặc nhờ người khác làm hộ đơn khởi
kiện vụ án. Tại mục tên, địa chỉ của người khởi kiện phải ghi tên, địa chỉ của
cơ quan, tổ chức và họ, tên, chức vụ của người đại diện hợp pháp của cơ quan,
tổ chức đó; ở phần cuối đơn, người đại diện hợp pháp của cơ quan, tổ chức phải
ký tên và đóng dấu của cơ quan, tổ chức đó; trường hợp tổ chức khởi kiện là
doanh nghiệp thì việc sử dụng con dấu theo quy định của Luật Doanh nghiệp.
Điều 118. Đơn khởi kiện
1. Đơn khởi kiện phải có các nội dung chính sau đây:
a) Ngày, tháng, năm làm đơn;
b) Tòa án được yêu cầu giải quyết vụ án hành chính;
c) Tên, địa chỉ; số điện thoại, số fax, địa chỉ thư điện tử (nếu
có) của người khởi kiện, người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan;
d) Nội dung quyết định hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi
việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh,
quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước[16], nội dung giải quyết khiếu nại về danh sách cử tri hoặc tóm tắt
diễn biến của hành vi hành chính;
đ) Nội dung quyết định giải quyết khiếu nại (nếu có);
e) Yêu cầu đề nghị Tòa án giải quyết;
g) Cam đoan về việc không đồng thời khiếu nại đến người có thẩm
quyền giải quyết khiếu nại.
2. Kèm theo đơn khởi kiện phải có tài liệu, chứng cứ chứng minh
quyền, lợi ích hợp pháp của người khởi kiện bị xâm phạm. Trường hợp
vì lý do khách quan mà người khởi kiện không thể nộp đầy đủ các tài liệu, chứng
cứ kèm theo đơn khởi kiện thì họ phải nộp tài liệu, chứng cứ hiện có để chứng
minh quyền, lợi ích hợp pháp của người khởi kiện bị xâm phạm. Các tài liệu,
chứng cứ khác, người khởi kiện phải tự mình bổ sung hoặc bổ sung theo yêu cầu
của Tòa án trong quá trình giải quyết vụ án.
Điều 119. Gửi đơn khởi kiện đến Tòa án
Người khởi kiện gửi đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm
theo đến Tòa án có thẩm quyền giải quyết vụ án bằng một trong các
phương thức sau đây:
1. Nộp trực tiếp tại Tòa án;
2. Gửi qua dịch vụ bưu chính;
3. Gửi trực tuyến qua Cổng thông tin điện tử của Tòa án (nếu
có).
Điều 120. Xác định ngày khởi kiện vụ án hành chính
1. Trường hợp người khởi kiện trực tiếp nộp đơn tại Tòa án có
thẩm quyền thì ngày khởi kiện là ngày nộp đơn.
2. Trường hợp người khởi kiện gửi đơn trực tuyến thì ngày khởi
kiện là ngày gửi đơn.
3. Trường hợp người khởi kiện gửi đơn đến Tòa án qua dịch vụ bưu
chính thì ngày khởi kiện là ngày có dấu của tổ chức dịch vụ bưu
chính nơi gửi. Trường hợp không xác định được ngày, tháng, năm theo
dấu bưu chính nơi gửi thì ngày khởi kiện là ngày đương sự gửi đơn tại tổ chức
dịch vụ bưu chính. Đương sự phải chứng minh ngày mình gửi đơn tại tổ chức dịch
vụ bưu chính; trường hợp đương sự không chứng minh được thì ngày khởi kiện là
ngày Tòa án nhận được đơn khởi kiện do tổ chức dịch vụ bưu chính chuyển đến.
4. Trường hợp chuyển vụ án cho Tòa án khác theo quy định tại
khoản 1 Điều 34 và khoản 3 Điều 165 của Luật này thì ngày khởi kiện là ngày gửi
đơn khởi kiện đến Tòa án đã thụ lý nhưng không đúng thẩm quyền và được xác định
theo quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều này.
Điều 121. Nhận và xem xét đơn khởi kiện
1. Tòa án nhận đơn khởi kiện do người khởi kiện nộp
trực tiếp tại bộ phận tiếp nhận đơn của Tòa án hoặc gửi
qua dịch vụ bưu chính và ghi vào sổ nhận đơn. Trường hợp nhận
đơn trực tuyến thì Tòa án in ra bản giấy và ghi vào sổ nhận đơn.
Việc nhận đơn khởi kiện được ghi vào sổ nhận đơn và thông báo
trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án (nếu có).
Khi nhận đơn khởi kiện nộp trực tiếp, Tòa án có trách nhiệm cấp
ngay giấy xác nhận đã nhận đơn cho người khởi kiện. Trường hợp nhận
đơn trực tuyến thì Tòa án trả lời cho người khởi kiện biết qua thư điện tử.
Trường hợp nhận đơn qua dịch vụ bưu chính thì trong thời hạn 02 ngày làm việc
kể từ ngày nhận đơn, Tòa án phải gửi thông báo nhận đơn cho người khởi kiện.
2. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được đơn khởi
kiện, Chánh án Tòa án phân công một Thẩm phán xem xét đơn khởi kiện.
3. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày được phân công,
Thẩm phán phải xem xét đơn khởi kiện và có một trong các quyết định sau đây:
a) Yêu cầu sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện;
b) Tiến hành thủ tục thụ lý vụ án theo thủ tục thông thường hoặc
theo thủ tục rút gọn nếu vụ án có đủ điều kiện quy định tại khoản 1 Điều 246
của Luật này;
c) Chuyển đơn khởi kiện cho Tòa án có thẩm quyền và thông báo
cho người khởi kiện nếu vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án khác;
d) Trả lại đơn khởi kiện cho người khởi kiện, nếu thuộc một
trong các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 123 của Luật này.
4. Kết quả xử lý đơn của Thẩm phán quy định tại khoản 3 Điều này
phải được thông báo cho người khởi kiện, phải ghi chú vào sổ nhận đơn và thông
báo trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án (nếu có).
Điều 122. Yêu cầu sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện
1. Sau khi nhận được đơn khởi kiện, nếu thấy đơn khởi kiện không
có đủ các nội dung quy định tại khoản 1 Điều 118 của Luật này
thì Thẩm phán thông báo bằng văn bản và nêu rõ những vấn đề cần sửa
đổi, bổ sung cho người khởi kiện sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện trong thời hạn
10 ngày kể từ ngày người khởi kiện nhận được thông báo của Tòa
án.
2. Thời gian thực hiện việc sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện không
tính vào thời hiệu khởi kiện.
3. Trường hợp người khởi kiện đã sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện
theo đúng quy định tại khoản 1 Điều 118 của Luật này thì Thẩm phán tiếp tục
việc thụ lý vụ án; nếu họ không sửa đổi, bổ sung theo yêu cầu của Thẩm phán thì
Thẩm phán trả lại đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo cho người khởi
kiện.
Điều 123. Trả lại đơn khởi kiện
1. Thẩm phán trả lại đơn khởi kiện trong những
trường hợp sau đây:
a) Người khởi kiện không có quyền khởi kiện;
b) Người khởi kiện không có năng lực hành vi tố tụng hành chính
đầy đủ;
c) Trường hợp pháp luật có quy định về điều kiện khởi kiện nhưng
người khởi kiện đã khởi kiện đến Tòa án khi còn thiếu một trong các điều kiện
đó;
d) Sự việc đã được giải quyết bằng bản án hoặc quyết định của
Tòa án đã có hiệu lực pháp luật;
đ) Sự việc không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án;
e) Người khởi kiện lựa chọn giải quyết vụ việc theo thủ tục giải
quyết khiếu nại trong trường hợp quy định tại Điều 33 của Luật này;
g) Đơn khởi kiện không có đủ nội dung quy định tại khoản 1 Điều
118 của Luật này mà không được người khởi kiện sửa đổi, bổ sung theo quy định
tại Điều 122 của Luật này;
h) Hết thời hạn được thông báo quy định tại khoản 1 Điều 125 của
Luật này mà người khởi kiện không xuất trình biên lai nộp tiền tạm ứng án phí
cho Tòa án, trừ trường hợp người khởi kiện được miễn nộp tiền tạm ứng án phí,
không phải nộp tiền tạm ứng án phí hoặc có lý do chính đáng.
2. Khi trả lại đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo cho
người khởi kiện, Thẩm phán phải có văn bản ghi rõ lý do trả lại đơn khởi kiện.
Văn bản trả lại đơn khởi kiện được gửi ngay cho Viện kiểm sát cùng cấp.
Đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ mà Thẩm phán trả lại cho
người khởi kiện phải được sao lại và lưu tại Tòa án để làm cơ sở giải quyết
khiếu nại, kiến nghị khi có yêu cầu.
Điều 124. Khiếu nại, kiến nghị và giải quyết khiếu nại, kiến
nghị về việc trả lại đơn khởi kiện
1. Trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được văn bản trả lại
đơn khởi kiện, người khởi kiện có quyền khiếu nại, Viện kiểm sát có quyền kiến
nghị với Tòa án đã trả lại đơn khởi kiện.
2. Ngay sau khi nhận được khiếu nại, kiến nghị về việc trả lại
đơn khởi kiện, Chánh án Tòa án phải phân công một Thẩm phán xem xét, giải quyết
khiếu nại, kiến nghị.
3. Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày được phân công,
Thẩm phán phải mở phiên họp xem xét, giải quyết khiếu nại, kiến nghị. Phiên họp
xem xét, giải quyết khiếu nại, kiến nghị có sự tham gia của đại diện Viện kiểm
sát cùng cấp và đương sự có khiếu nại. Trường hợp người khởi kiện, Kiểm sát
viên vắng mặt thì Thẩm phán vẫn tiến hành phiên họp.
4. Căn cứ vào tài liệu, chứng cứ có liên quan đến việc trả lại
đơn khởi kiện, ý kiến của đại diện Viện kiểm sát và người khởi kiện có khiếu
nại tại phiên họp, Thẩm phán phải ra một trong các quyết định sau đây:
a) Giữ nguyên việc trả lại đơn khởi kiện và thông báo cho người
khởi kiện, Viện kiểm sát cùng cấp;
b) Nhận lại đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo để tiến
hành việc thụ lý vụ án.
5. Trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được quyết định trả
lời khiếu nại, kiến nghị về việc trả lại đơn khởi kiện của Thẩm phán, người
khởi kiện có quyền khiếu nại, Viện kiểm sát có quyền kiến nghị với Chánh án Tòa
án trên một cấp trực tiếp xem xét, giải quyết.
6. Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận được khiếu nại, kiến
nghị về việc trả lại đơn khởi kiện, Chánh án Tòa án trên một cấp trực tiếp phải
ra một trong các quyết định sau đây:
a) Giữ nguyên việc trả lại đơn khởi kiện;
b) Yêu cầu Tòa án cấp sơ thẩm nhận lại đơn khởi kiện và tài
liệu, chứng cứ kèm theo để tiến hành việc thụ lý vụ án.
Quyết định giải quyết khiếu nại, kiến nghị của Chánh án Tòa án
trên một cấp trực tiếp là quyết định cuối cùng. Quyết định này phải được gửi
ngay cho người khởi kiện, Viện kiểm sát cùng cấp, Viện kiểm sát đã kiến nghị và
Tòa án đã ra quyết định trả lại đơn khởi kiện.
Điều 125. Thụ lý vụ án
1. Sau khi nhận đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo,
nếu xét thấy thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án thì Thẩm phán phải thông
báo cho người khởi kiện biết để họ nộp tiền tạm ứng án phí; trường hợp người
khởi kiện được miễn nộp tiền tạm ứng án phí hoặc không phải nộp tiền tạm ứng án
phí thì thông báo cho người khởi kiện biết về việc thụ lý vụ án.
Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận được thông báo nộp tiền
tạm ứng án phí, người khởi kiện phải nộp tiền tạm ứng án phí và nộp biên lai
cho Tòa án.
2. Thẩm phán thụ lý vụ án vào ngày người khởi kiện nộp biên lai
thu tiền tạm ứng án phí. Trường hợp người khởi kiện được miễn nộp tiền tạm ứng
án phí hoặc không phải nộp tiền tạm ứng án phí thì ngày thụ lý vụ án là ngày Thẩm
phán thông báo cho người khởi kiện biết việc thụ lý. Việc thụ lý vụ án phải
được ghi vào sổ thụ lý.
3. Trường hợp hết thời hạn quy định tại khoản 1 Điều này mà
người khởi kiện mới nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí thì giải
quyết như sau:
a) Trường hợp chưa trả lại đơn khởi kiện thì Thẩm phán tiến hành
thụ lý vụ án;
b) Trường hợp đã trả lại đơn khởi kiện mà người khởi kiện chứng
minh được là họ đã nộp tiền tạm ứng án phí đúng thời hạn quy định, nhưng vì sự
kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan nên họ nộp biên lai thu tiền tạm
ứng án phí cho Tòa án không đúng hạn thì Thẩm phán yêu cầu họ nộp lại đơn khởi
kiện, tài liệu, chứng cứ kèm theo và tiến hành thụ lý vụ án; trường hợp này
ngày khởi kiện là ngày nộp đơn khởi kiện lần đầu;
c) Trường hợp sau khi Thẩm phán trả lại đơn khởi
kiện, người khởi kiện mới nộp tiền tạm ứng án phí và nộp biên lai thu tiền tạm
ứng án phí cho Tòa án, nếu không vì sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách
quan thì Thẩm phán yêu cầu họ nộp lại đơn khởi kiện, tài liệu, chứng cứ kèm
theo để tiến hành thụ lý vụ án; trường hợp này ngày khởi kiện là ngày nộp lại
đơn khởi kiện.
4. Trường hợp hết thời hạn quy định tại khoản 1 Điều này mà
người khởi kiện không nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí thì Tòa
án thông báo cho họ biết về việc không thụ lý vụ án với lý do là họ không nộp
tiền tạm ứng án phí. Trường hợp này, người khởi kiện có quyền nộp đơn khởi kiện
lại nếu thời hiệu khởi kiện vẫn còn.
5. Sau khi Thẩm phán thụ lý vụ án mà Tòa án nhận
được đơn yêu cầu độc lập của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan theo quy
định tại Điều 129 của Luật này để giải quyết trong cùng một vụ án hành chính
thì ngày thụ lý vụ án được xác định như sau:
a) Trường hợp người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan được miễn
hoặc không phải nộp tiền tạm ứng án phí thì ngày thụ lý vụ án là ngày Tòa án
nhận được đơn yêu cầu độc lập của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan cùng
tài liệu, chứng cứ kèm theo;
b) Trường hợp người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan phải nộp
tiền tạm ứng án phí thì ngày thụ lý vụ án là ngày người có quyền lợi, nghĩa vụ
liên quan nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí;
c) Trường hợp có nhiều người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có
yêu cầu độc lập thì ngày thụ lý vụ án là ngày Tòa án nhận được đơn yêu cầu độc
lập cuối cùng, nếu họ đều thuộc trường hợp được miễn hoặc không phải nộp tiền
tạm ứng án phí hoặc là ngày người nộp cuối cùng cho Tòa án biên lai thu tiền
tạm ứng án phí, nếu họ thuộc trường hợp phải nộp tiền tạm ứng án phí.
6. Khi nhận biên lai thu tiền tạm ứng án phí của đương sự thì
Tòa án phải cấp cho họ giấy xác nhận về việc nhận biên lai thu tiền tạm ứng án
phí.
Điều 126. Thông báo về việc thụ lý vụ án
1. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày thụ lý
vụ án, Thẩm phán đã thụ lý vụ án phải thông báo bằng văn bản cho
người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến việc giải quyết vụ án
và Viện kiểm sát cùng cấp về việc Tòa án đã thụ lý vụ án và công bố
trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án (nếu có).
2. Văn bản thông báo phải có các nội dung chính sau đây:
a) Ngày, tháng, năm làm văn bản thông báo;
b) Tên, địa chỉ Tòa án đã thụ lý vụ án;
c) Tên, địa chỉ của người khởi kiện, người bị kiện;
d) Những vấn đề cụ thể người khởi kiện yêu cầu Tòa án giải
quyết;
đ) Vụ án được thụ lý theo thủ tục thông thường hoặc thủ tục rút
gọn;
e) Danh mục tài liệu, chứng cứ người khởi kiện nộp kèm theo đơn
khởi kiện;
g) Thời hạn người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên
quan phải nộp ý kiến bằng văn bản về yêu cầu của người khởi kiện và tài liệu,
chứng cứ kèm theo hoặc yêu cầu độc lập (nếu có) cho Tòa án;
h) Hậu quả pháp lý của việc người bị kiện, người có quyền lợi,
nghĩa vụ liên quan không nộp cho Tòa án văn bản ghi ý kiến của mình về yêu cầu
của người khởi kiện.
Điều 127. Phân công Thẩm phán giải quyết vụ án
1. Trên cơ sở báo cáo thụ lý vụ án của Thẩm phán được phân công
thụ lý vụ án, Chánh án Tòa án quyết định phân công Thẩm phán giải quyết vụ án
bảo đảm đúng nguyên tắc vô tư, khách quan, ngẫu nhiên.
2. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày thụ lý vụ án,
Chánh án Tòa án quyết định phân công Thẩm phán giải quyết vụ án.
Đối với vụ án phức tạp, việc giải quyết có thể phải kéo dài thì
Chánh án Tòa án phân công Thẩm phán dự khuyết để bảo đảm xét xử theo đúng thời
hạn quy định của Luật này.
3. Trong quá trình giải quyết vụ án, nếu Thẩm phán được phân
công không thể tiếp tục tiến hành được nhiệm vụ thì Chánh án Tòa án phân công
Thẩm phán khác tiếp tục nhiệm vụ; trường hợp đang xét xử mà không có Thẩm phán
dự khuyết thì vụ án phải được xét xử lại từ đầu và thông báo cho đương sự, Viện
kiểm sát cùng cấp.
Điều 128. Quyền, nghĩa vụ của người được thông báo
1. Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận được thông báo, người
bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan phải nộp cho Tòa án văn bản ghi
ý kiến của mình về yêu cầu của người khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm
theo hoặc yêu cầu độc lập (nếu có).
Trường hợp cần gia hạn thì người được thông báo phải có đơn xin
gia hạn gửi cho Tòa án nêu rõ lý do; nếu việc xin gia hạn là có căn cứ thì Tòa
án gia hạn một lần, nhưng không quá 07 ngày.
2. Trường hợp người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên
quan đã nhận được thông báo, nhưng không nộp ý kiến bằng văn bản trong thời hạn
quy định tại khoản 1 Điều này mà không có lý do chính đáng thì Tòa án tiếp tục
giải quyết vụ án theo quy định của Luật này.
3. Người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có quyền
yêu cầu Tòa án cho ghi chép, sao chụp đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm
theo đơn khởi kiện (nếu có), trừ tài liệu, chứng cứ quy định tại khoản 2 Điều
96 của Luật này.
4. Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận được thông báo, Viện
kiểm sát phân công Kiểm sát viên, Kiểm sát viên dự khuyết (nếu có) thực hiện
nhiệm vụ và thông báo cho Tòa án.
Điều 129. Quyền yêu cầu độc lập của người có quyền lợi, nghĩa vụ
liên quan
1. Trường hợp người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan không tham
gia tố tụng với người khởi kiện hoặc với người bị kiện thì họ có quyền yêu cầu
độc lập khi có các điều kiện sau đây:
a) Việc giải quyết vụ án có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ
của họ;
b) Yêu cầu độc lập của họ có liên quan đến vụ án đang được giải
quyết;
c) Yêu cầu độc lập của họ được giải quyết trong cùng một vụ án
làm cho việc giải quyết vụ án được chính xác và nhanh hơn.
2. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có quyền đưa ra yêu
cầu độc lập đến thời điểm mở phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công
khai chứng cứ và đối thoại.
Thủ tục yêu cầu độc lập được thực hiện theo quy định của Luật
này về thủ tục khởi kiện của người khởi kiện.
Chương X
THỦ TỤC
ĐỐI THOẠI VÀ CHUẨN BỊ XÉT XỬ
Điều 130. Thời hạn chuẩn bị xét xử
Thời hạn chuẩn bị xét xử các vụ án, trừ vụ án xét xử theo
thủ tục rút gọn, vụ án có yếu tố nước ngoài và vụ án khiếu kiện về
danh sách cử tri được quy định như sau:
1. 04 tháng kể từ ngày thụ lý vụ án đối với trường hợp quy định
tại điểm a khoản 2 Điều 116 của Luật này;
2. 02 tháng kể từ ngày thụ lý vụ án đối với trường hợp quy định
tại điểm b khoản 2 Điều 116 của Luật này;
3. Đối với vụ án phức tạp hoặc có trở ngại khách quan thì Chánh
án Tòa án có thể quyết định gia hạn thời hạn chuẩn bị xét xử một lần, nhưng
không quá 02 tháng đối với trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này và không
quá 01 tháng đối với trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này;
4. Trường hợp có quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết vụ án
thì thời hạn chuẩn bị xét xử được tính lại kể từ ngày quyết định tiếp tục giải
quyết vụ án của Tòa án có hiệu lực pháp luật.
Điều 131. Nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán trong giai đoạn
chuẩn bị xét xử
1. Lập hồ sơ vụ án.
2. Yêu cầu đương sự nộp bổ sung tài liệu, chứng cứ, văn bản ghi
ý kiến đối với yêu cầu của người khởi kiện cho Tòa án; yêu cầu người khởi kiện
nộp bản sao tài liệu, chứng cứ để Tòa án gửi cho đương sự.
3. Xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ theo quy định của Luật
này.
4. Quyết định việc áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp
tạm thời.
5. Tổ chức phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai
chứng cứ và đối thoại theo quy định của Luật này; trừ vụ án theo thủ tục rút
gọn và vụ án khiếu kiện về danh sách cử tri.
6. Ra một trong các quyết định sau đây:
a) Đưa vụ án ra xét xử;
b) Tạm đình chỉ việc giải quyết vụ án;
c) Đình chỉ việc giải quyết vụ án.
Điều 132. Lập hồ sơ vụ án hành chính
1. Hồ sơ vụ án hành chính gồm đơn và tài liệu, chứng cứ của đương
sự, người tham gia tố tụng khác; tài liệu, chứng cứ do Tòa án thu thập liên
quan đến vụ án; văn bản tố tụng của Tòa án, Viện kiểm sát về việc giải quyết vụ
án hành chính.
2. Các giấy tờ, tài liệu trong hồ sơ vụ án hành chính phải được
đánh số bút lục, sắp xếp theo thứ tự ngày, tháng, năm và phải được lưu giữ,
quản lý, sử dụng theo quy định của pháp luật.
Điều 133. Giao nộp tài liệu, chứng cứ
1. Thời hạn giao nộp tài liệu, chứng cứ theo quy định tại khoản
4 Điều 83 của Luật này.
2. Trường hợp sau khi có quyết định đưa vụ án ra xét xử theo thủ
tục sơ thẩm, đương sự mới giao nộp tài liệu, chứng cứ mà Tòa án đã yêu cầu giao
nộp trước đó thì đương sự phải chứng minh lý do của việc chậm giao nộp tài
liệu, chứng cứ. Đối với tài liệu, chứng cứ mà trước đó Tòa án không yêu cầu
đương sự phải giao nộp hoặc tài liệu, chứng cứ mà đương sự không thể biết được
trong quá trình giải quyết vụ án theo thủ tục sơ thẩm thì đương sự có quyền
giao nộp, trình bày tại phiên tòa sơ thẩm.
Điều 134. Nguyên tắc đối thoại
1. Trong thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm, Tòa án tiến hành đối
thoại để các đương sự thống nhất với nhau về việc giải quyết vụ án, trừ những
vụ án không tiến hành đối thoại được, vụ án khiếu kiện về danh sách cử tri, vụ
án xét xử theo thủ tục rút gọn được quy định tại các điều 135, 198 và 246 của
Luật này.
2. Việc đối thoại phải được tiến hành theo các nguyên tắc sau
đây:
a) Bảo đảm công khai, dân chủ, tôn trọng ý kiến của đương sự;
b) Không được ép buộc các đương sự thực hiện việc giải quyết vụ
án hành chính trái với ý chí của họ;
c) Nội dung đối thoại, kết quả đối thoại thành giữa các đương sự
không trái pháp luật, trái đạo đức xã hội.
Điều 135. Những vụ án hành chính không tiến hành đối thoại được
1. Người khởi kiện, người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ
liên quan đã được Tòa án triệu tập hợp lệ lần thứ hai mà vẫn cố tình vắng mặt.
2. Đương sự không thể tham gia đối thoại được vì có lý do chính
đáng.
3. Các bên đương sự thống nhất đề nghị không tiến hành đối
thoại.
Điều 136. Thông báo về phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp
cận, công khai chứng cứ và đối thoại
1. Trước khi tiến hành phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp
cận, công khai chứng cứ và đối thoại giữa các đương sự, Thẩm phán phải thông
báo cho các đương sự, người đại diện hợp pháp của đương sự, người bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp của đương sự về thời gian, địa điểm tiến hành phiên họp và
nội dung của phiên họp.
2. Trường hợp vụ án hành chính không tiến hành đối thoại được
theo quy định tại Điều 135 của Luật này thì Thẩm phán tiến hành phiên họp kiểm
tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ mà không tiến hành việc đối
thoại.
Điều 137. Thành phần phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận,
công khai chứng cứ và đối thoại
1. Thành phần tham gia phiên họp gồm có:
a) Thẩm phán chủ trì phiên họp;
b) Thư ký phiên họp ghi biên bản;
c) Đương sự hoặc người đại diện hợp pháp của đương sự;
d) Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự (nếu có);
đ) Người phiên dịch (nếu có).
2. Trường hợp cần thiết, Thẩm phán có quyền yêu cầu cơ quan, tổ
chức, cá nhân có liên quan tham gia phiên họp.
3. Trong vụ án có nhiều đương sự, mà có đương sự vắng mặt, nhưng
các đương sự có mặt vẫn đồng ý tiến hành phiên họp và việc tiến hành phiên họp
đó không ảnh hưởng đến quyền, nghĩa vụ của đương sự vắng mặt thì Thẩm phán tiến
hành phiên họp giữa các đương sự có mặt; nếu các đương sự đề nghị hoãn phiên
họp để có mặt tất cả các đương sự trong vụ án thì Thẩm phán phải hoãn phiên họp
và thông báo bằng văn bản việc hoãn phiên họp, mở lại phiên họp cho các đương
sự.
Điều 138. Trình tự phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận,
công khai chứng cứ và đối thoại
1. Trước khi khai mạc phiên họp, Thư ký phiên họp báo cáo Thẩm
phán về sự có mặt, vắng mặt của những người tham gia phiên họp đã được Tòa án
thông báo. Thẩm phán chủ trì phiên họp kiểm tra lại sự có mặt và căn cước của
những người tham gia, phổ biến cho đương sự biết quyền và nghĩa vụ theo quy
định của Luật này.
2. Khi tiến hành kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai
chứng cứ, Thẩm phán công bố tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ vụ án và hỏi
đương sự về những vấn đề sau đây:
a) Yêu cầu và phạm vi khởi kiện, sửa đổi, bổ sung, thay thế, rút
yêu cầu khởi kiện; yêu cầu độc lập; những vấn đề đã thống nhất, những vấn đề
chưa thống nhất yêu cầu Tòa án giải quyết;
b) Việc giao nộp tài liệu, chứng cứ cho Tòa án và việc gửi tài
liệu, chứng cứ cho đương sự khác;
c) Việc bổ sung tài liệu, chứng cứ, đề nghị Tòa án thu thập tài
liệu, chứng cứ, triệu tập đương sự khác, người làm chứng và người tham gia tố
tụng khác tại phiên tòa;
d) Vấn đề khác mà đương sự thấy cần thiết.
3. Sau khi các đương sự trình bày xong, Thẩm phán xem xét các ý
kiến, giải quyết các đề nghị của đương sự quy định tại khoản 2 Điều này; trường
hợp đương sự vắng mặt thì Tòa án thông báo kết quả phiên họp cho họ.
4. Sau khi tiến hành xong việc kiểm tra giao nộp, tiếp cận, công
khai chứng cứ quy định tại khoản 2 Điều này, Thẩm phán tiến hành thủ tục đối
thoại như sau:
a) Thẩm phán phổ biến cho đương sự biết các quy định của pháp
luật có liên quan đến việc giải quyết vụ án để các bên liên hệ đến quyền, nghĩa
vụ của mình, phân tích hậu quả pháp lý của việc đối thoại để họ tự nguyện thống
nhất với nhau về việc giải quyết vụ án;
b) Người khởi kiện trình bày bổ sung về yêu cầu khởi kiện, những
căn cứ để bảo vệ yêu cầu khởi kiện và đề xuất quan điểm của người khởi kiện về
hướng giải quyết vụ án (nếu có);
c) Người bị kiện trình bày bổ sung ý kiến về yêu cầu của người
khởi kiện, những căn cứ ban hành quyết định hành chính, thực hiện hành vi hành
chính bị khởi kiện và đề xuất hướng giải quyết vụ án (nếu có);
d) Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án trình bày bổ
sung và đề xuất ý kiến giải quyết phần liên quan đến họ (nếu có);
đ) Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự hoặc
người khác tham gia phiên họp đối thoại (nếu có) phát biểu ý kiến;
e) Tùy từng trường hợp, Thẩm phán yêu cầu đương sự nêu văn bản
quy phạm pháp luật, văn bản hành chính có liên quan để đánh giá tính hợp pháp
của quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khởi kiện, đồng thời kiểm tra
hiệu lực pháp luật của văn bản đó. Thẩm phán có thể phân tích để các đương sự
nhận thức đúng về nội dung văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hành chính có
liên quan để họ có sự lựa chọn và quyết định việc giải quyết vụ án;
g) Sau khi các đương sự trình bày hết ý kiến của mình, Thẩm phán
xác định những vấn đề các bên đã thống nhất, những vấn đề chưa thống nhất và
yêu cầu các bên đương sự trình bày bổ sung về những nội dung chưa rõ, chưa
thống nhất;
h) Thẩm phán kết luận về những vấn đề các bên đương sự đã thống
nhất và những vấn đề chưa thống nhất.
5. Thư ký phiên họp ghi biên bản về diễn biến phiên họp kiểm tra
việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và đối thoại.
Điều 139. Biên bản phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận,
công khai chứng cứ; biên bản đối thoại
1. Biên bản phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công
khai chứng cứ phải có các nội dung sau đây:
a) Ngày, tháng, năm tiến hành phiên họp;
b) Địa điểm tiến hành phiên họp;
c) Thành phần tham gia phiên họp;
d) Ý kiến của đương sự hoặc người đại diện hợp pháp của đương
sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự về các nội dung quy
định tại khoản 2 Điều 138 của Luật này;
đ) Các nội dung khác;
e) Kết luận của Thẩm phán về việc chấp nhận, không chấp nhận các
đề nghị của đương sự.
2. Biên bản đối thoại phải có các nội dung sau đây:
a) Nội dung quy định tại các điểm a, b và c khoản 1 Điều này;
b) Ý kiến của các đương sự hoặc người đại diện hợp pháp của
đương sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự;
c) Nội dung đã được đương sự thống nhất, không thống nhất.
3. Đối với trường hợp không tiến hành đối thoại được quy định
tại Điều 135 của Luật này thì lập biên bản theo quy định tại khoản 1 Điều này.
4. Biên bản phải có đầy đủ chữ ký hoặc điểm chỉ của những người
tham gia phiên họp, chữ ký của Thư ký phiên họp ghi biên bản và của Thẩm phán
chủ trì phiên họp. Những người tham gia phiên họp có quyền được xem biên bản
phiên họp ngay sau khi kết thúc phiên họp, yêu cầu ghi những sửa đổi, bổ sung
vào biên bản phiên họp và ký tên hoặc điểm chỉ xác nhận.
Điều 140. Xử lý kết quả đối thoại
1. Trường hợp qua đối thoại mà người khởi kiện vẫn giữ yêu cầu
khởi kiện, người bị kiện giữ nguyên quyết định, hành vi bị khởi kiện, người có
quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập vẫn giữ nguyên yêu cầu thì
Thẩm phán tiến hành các thủ tục để mở phiên tòa xét xử vụ án.
2. Trường hợp qua đối thoại mà người khởi kiện tự nguyện rút đơn
khởi kiện thì Thẩm phán lập biên bản về việc người khởi kiện tự nguyện rút đơn
khởi kiện, ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án đối với yêu cầu của người
khởi kiện. Người khởi kiện được quyền khởi kiện lại vụ án nếu thời hiệu khởi
kiện vẫn còn.
3. Trường hợp qua đối thoại mà người bị kiện cam kết sửa đổi, bổ
sung, thay thế, hủy bỏ quyết định bị khởi kiện hoặc chấm dứt hành vi hành chính
bị khởi kiện và người khởi kiện cam kết rút đơn khởi kiện thì Tòa án lập biên
bản về việc cam kết của đương sự. Trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày lập biên
bản, người bị kiện phải gửi cho Tòa án quyết định hành chính mới hoặc thông báo
về việc chấm dứt hành vi hành chính bị khởi kiện và người khởi kiện phải gửi
cho Tòa án văn bản rút đơn khởi kiện. Hết thời hạn này mà một trong các đương
sự không thực hiện cam kết của mình thì Thẩm phán tiến hành các thủ tục để mở
phiên tòa xét xử vụ án .
Trường hợp nhận được quyết định hành chính mới hoặc văn bản rút
đơn khởi kiện thì Tòa án phải thông báo cho các đương sự khác biết. Trong thời
hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được thông báo của Tòa án, nếu các đương sự không
có ý kiến phản đối thì Thẩm phán ra quyết định công nhận kết quả đối thoại
thành, đình chỉ việc giải quyết vụ án và gửi ngay cho đương sự, Viện kiểm sát
cùng cấp. Quyết định này có hiệu lực thi hành ngay và không bị kháng cáo, kháng
nghị theo thủ tục phúc thẩm; trường hợp có căn cứ cho rằng nội dung các bên đã
thống nhất và cam kết là do bị nhầm lẫn, lừa dối, đe dọa hoặc trái pháp luật,
trái đạo đức xã hội thì quyết định của Tòa án có thể được xem xét lại theo thủ
tục giám đốc thẩm.
Điều 141. Tạm đình chỉ giải quyết vụ án
1. Tòa án quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án khi
thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Đương sự là cá nhân đã chết, cơ quan, tổ chức đã giải thể
hoặc tuyên bố phá sản mà chưa có cá nhân, cơ quan, tổ chức kế thừa quyền, nghĩa
vụ tố tụng;
b) Đương sự là người mất năng lực hành vi dân sự, người chưa
thành niên mà chưa xác định được người đại diện theo pháp luật;
c) Đã hết thời hạn chuẩn bị xét xử mà một trong các đương sự
không thể có mặt vì lý do chính đáng, trừ trường hợp có thể xét xử vắng mặt
đương sự;
d) Cần đợi kết quả giải quyết của cơ quan khác hoặc kết quả giải
quyết vụ việc khác có liên quan;
đ) Cần đợi kết quả giám định bổ sung, giám định lại; cần
đợi kết quả thực hiện ủy thác tư pháp, ủy thác thu thập chứng cứ hoặc đợi cơ
quan, tổ chức cung cấp tài liệu, chứng cứ theo yêu cầu của Tòa án mới giải
quyết được vụ án;
e) Cần đợi kết quả xử lý văn bản quy phạm pháp luật
liên quan đến việc giải quyết vụ án có dấu hiệu trái với Hiến pháp, luật, văn
bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên mà Tòa án đã có văn bản
kiến nghị với cơ quan có thẩm quyền xem xét sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ văn
bản đó.
2. Quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án có thể bị kháng cáo,
kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm.
Điều 142. Hậu quả của việc tạm đình chỉ giải quyết vụ án
1. Tòa án không xóa tên vụ án bị tạm đình chỉ giải quyết trong
sổ thụ lý mà chỉ ghi chú vào sổ thụ lý số và ngày, tháng, năm của quyết định
tạm đình chỉ giải quyết vụ án đó để theo dõi.
2. Khi lý do tạm đình chỉ quy định tại Điều 141 của Luật này
không còn thì Tòa án ra quyết định tiếp tục giải quyết vụ án và hủy bỏ quyết
định tạm đình chỉ giải quyết vụ án.
3. Tiền tạm ứng án phí, lệ phí mà đương sự đã nộp được xử lý khi
Tòa án tiếp tục giải quyết vụ án.
4. Trong thời gian tạm đình chỉ giải quyết vụ án, Thẩm phán được
phân công giải quyết vụ án vẫn phải có trách nhiệm về việc giải quyết vụ án.
Sau khi có quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án theo quy
định tại khoản 1 Điều 141 của Luật này, Thẩm phán được phân công giải quyết vụ
án có trách nhiệm theo dõi, đôn đốc cơ quan, tổ chức, cá nhân khắc phục những
lý do dẫn tới vụ án bị tạm đình chỉ trong thời gian ngắn nhất để kịp thời đưa
vụ án ra giải quyết.
Điều 143. Đình chỉ giải quyết vụ án
1. Tòa án quyết định đình chỉ giải quyết vụ án trong các trường
hợp sau đây:
a) Người khởi kiện là cá nhân đã chết mà quyền, nghĩa vụ của họ
không được thừa kế; cơ quan, tổ chức đã giải thể hoặc tuyên bố phá sản mà không
có cơ quan, tổ chức, cá nhân kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng;
b) Người khởi kiện rút đơn khởi kiện trong trường hợp không có
yêu cầu độc lập của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Trường hợp có yêu
cầu độc lập của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan mà người có quyền lợi,
nghĩa vụ liên quan vẫn giữ nguyên yêu cầu độc lập của mình thì Tòa án ra quyết
định đình chỉ giải quyết vụ án đối với yêu cầu của người khởi kiện đã rút;
c) Người khởi kiện rút đơn khởi kiện, người có quyền lợi, nghĩa
vụ liên quan rút đơn yêu cầu độc lập;
d) Người khởi kiện không nộp tạm ứng chi phí định giá tài sản và
chi phí tố tụng khác theo quy định của pháp luật.
Trường hợp người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc
lập mà không nộp tiền tạm ứng chi phí định giá tài sản và chi phí tố tụng khác
theo quy định của Luật này thì Tòa án đình chỉ việc giải quyết yêu cầu độc lập
của họ;
đ) Người khởi kiện đã được triệu tập hợp lệ lần thứ hai mà vẫn
vắng mặt trừ trường hợp họ đề nghị Tòa án xét xử vắng mặt hoặc trường hợp có sự
kiện bất khả kháng, trở ngại khách quan;
e) Người bị kiện hủy bỏ quyết định hành chính, quyết định kỷ
luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ
việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà
nước[17] hoặc chấm dứt hành vi hành chính bị khởi
kiện và người khởi kiện đồng ý rút đơn khởi kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ
liên quan có yêu cầu độc lập đồng ý rút yêu cầu;
g) Thời hiệu khởi kiện đã hết;
h) Các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 123 của Luật này mà
Tòa án đã thụ lý.
2. Khi ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án, Tòa án trả lại
đơn khởi kiện, tài liệu, chứng cứ cho đương sự nếu có yêu cầu.
3. Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án có thể bị kháng cáo,
kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm.
Điều 144. Hậu quả của việc đình chỉ giải quyết vụ án
1. Khi có quyết định đình chỉ giải quyết vụ án, đương sự không
có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết lại vụ án đó, nếu việc khởi kiện
này không có gì khác với vụ án đã bị đình chỉ về người khởi kiện, người bị kiện
và quan hệ pháp luật có tranh chấp, trừ các trường hợp bị đình chỉ theo quy
định tại các điểm b, c và e khoản 1 Điều 123, điểm b và điểm đ
khoản 1 Điều 143 của Luật này và trường hợp khác theo quy định của
pháp luật.
2. Tiền tạm ứng án phí, lệ phí mà đương sự đã nộp được xử lý
theo quy định của pháp luật về án phí, lệ phí Tòa án.
Điều 145. Thẩm quyền ra quyết định tạm đình chỉ, quyết định tiếp
tục giải quyết vụ án, quyết định đình chỉ giải quyết vụ án
1. Thẩm phán được phân công giải quyết vụ án có thẩm quyền ra
quyết định tạm đình chỉ, quyết định tiếp tục giải quyết vụ án hoặc quyết định
đình chỉ giải quyết vụ án đó.
2. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày Thẩm phán ra một
trong các quyết định quy định tại khoản 1 Điều này, Tòa án phải gửi quyết định
đó cho đương sự và Viện kiểm sát cùng cấp.
Điều 146. Quyết định đưa vụ án ra xét xử
1. Quyết định đưa vụ án ra xét xử phải có các nội dung chính sau
đây:
a) Ngày, tháng, năm, địa điểm mở phiên tòa;
b) Việc xét xử được tiến hành công khai hay xét xử kín;
c) Tên, địa chỉ của người tham gia tố tụng;
d) Nội dung việc khởi kiện;
đ) Họ, tên của Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thư ký Tòa án, Kiểm
sát viên; Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thư ký Tòa án, Kiểm sát
viên dự khuyết (nếu có).
2. Quyết định đưa vụ án ra xét xử phải được gửi cho đương sự,
Viện kiểm sát cùng cấp ngay sau khi ra quyết định.
Điều 147. Gửi hồ sơ cho Viện kiểm sát
Tòa án phải gửi hồ sơ vụ án cùng với việc gửi quyết định đưa vụ
án ra xét xử cho Viện kiểm sát cùng cấp nghiên cứu. Trong thời hạn 15 ngày kể
từ ngày nhận được hồ sơ vụ án, Viện kiểm sát phải trả lại hồ sơ vụ án cho Tòa
án.
Chương XI
PHIÊN
TÒA SƠ THẨM
Mục 1. YÊU CẦU CHUNG VỀ PHIÊN TÒA SƠ THẨM
Điều 148. Yêu cầu chung đối với phiên tòa sơ thẩm
Phiên tòa sơ thẩm phải được tiến hành đúng thời gian, địa điểm
đã được ghi trong quyết định đưa vụ án ra xét xử hoặc trong giấy báo mở lại
phiên tòa trong trường hợp phải hoãn phiên tòa.
Điều 149. Thời hạn mở phiên tòa
Trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày có quyết định đưa vụ án ra xét
xử, Tòa án phải mở phiên tòa; trường hợp có lý do chính đáng thì thời hạn mở
phiên tòa có thể kéo dài nhưng không quá 30 ngày.
Điều 150. Địa điểm tổ chức phiên tòa
Phiên tòa được tổ chức tại trụ sở Tòa án hoặc có thể ngoài trụ
sở Tòa án nhưng phải bảo đảm tính trang nghiêm và hình thức phòng xử án quy
định tại Điều 151 của Luật này.
Điều 151. Hình thức bố trí phòng xử án
1. Quốc huy nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được treo
chính giữa phía trên phòng xử án và phía trên chỗ ngồi của Hội đồng xét xử.
2. Phòng xử án phải có các khu vực được bố trí riêng cho Hội
đồng xét xử, Kiểm sát viên, Thư ký phiên tòa, đương sự, người bảo vệ quyền và
lợi ích hợp pháp của đương sự, những người tham gia tố tụng khác và người tham
dự phiên tòa.
Điều 152. Xét xử trực tiếp, bằng lời nói
1. Việc xét xử bằng lời nói và phải được tiến hành tại phòng xử
án.
2. Hội đồng xét xử phải trực tiếp xác định những tình tiết
của vụ án tại phiên tòa bằng cách hỏi và nghe trình bày,
tranh luận trực tiếp về tình tiết, chứng cứ của vụ án của người khởi kiện,
người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án, người đại diện
hợp pháp, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự và những người
tham gia tố tụng khác, cơ quan, tổ chức được mời tham dự phiên tòa, nghe Kiểm
sát viên phát biểu ý kiến của Viện kiểm sát.
Điều 153. Nội quy phiên tòa
1. Khi vào phòng xử án, mọi người đều phải chấp hành việc kiểm
tra an ninh của lực lượng có trách nhiệm bảo vệ phiên tòa.
2. Nghiêm cấm mang vũ khí, hung khí, chất nổ, chất cháy, chất
độc, chất phóng xạ, đồ vật cấm lưu hành, truyền đơn, khẩu hiệu và tài liệu, đồ
vật khác ảnh hưởng đến sự tôn nghiêm của phiên tòa vào phòng xử án, trừ vật
chứng của vụ án phục vụ cho công tác xét xử hoặc vũ khí, công cụ hỗ trợ được
người có thẩm quyền mang theo để làm nhiệm vụ bảo vệ phiên tòa.
3. Người tham gia phiên tòa theo yêu cầu của Tòa án phải xuất
trình giấy triệu tập, giấy mời, giấy tờ có liên quan khác cho Thư ký phiên tòa
tại bàn Thư ký chậm nhất là 15 phút, trước giờ khai mạc phiên tòa và ngồi đúng
vị trí trong phòng xử án theo hướng dẫn của Thư ký phiên tòa; trường hợp đến
muộn thì phải xuất trình giấy triệu tập, giấy mời, giấy tờ có liên quan khác
cho Thư ký phiên tòa thông qua lực lượng làm nhiệm vụ bảo vệ phiên tòa.
4. Nhà báo tham dự phiên tòa để đưa tin về diễn biến phiên tòa
phải chấp hành sự điều khiển của Chủ tọa phiên tòa về khu vực tác nghiệp. Nhà
báo ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của Hội đồng xét xử phải được sự đồng ý của
Chủ tọa phiên tòa. Việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của đương sự, những người
tham gia tố tụng khác phải được sự đồng ý của họ.
5. Mọi người tham dự phiên tòa phải có trang phục nghiêm chỉnh;
có thái độ tôn trọng Hội đồng xét xử, giữ trật tự và tuân theo sự điều khiển
của Chủ tọa phiên tòa.
6. Không đội mũ, nón, đeo kính màu trong phòng xử án, trừ trường
hợp có lý do chính đáng và được Chủ tọa phiên tòa cho phép; không sử dụng điện
thoại di động trong phòng xử án; không hút thuốc, không ăn uống trong phòng xử
án hoặc có hành vi khác ảnh hưởng đến sự tôn nghiêm của phiên tòa.
7. Người tham gia phiên tòa theo yêu cầu của Tòa án phải có mặt
tại phiên tòa trong suốt thời gian xét xử vụ án, trừ trường hợp được Chủ tọa
phiên tòa đồng ý cho rời khỏi phòng xử án nếu có lý do chính đáng.
Người dưới mười sáu tuổi không được vào phòng xử án, trừ trường
hợp được Tòa án triệu tập tham gia phiên tòa.
8. Mọi người trong phòng xử án phải đứng dậy khi Hội đồng xét xử
vào phòng xử án và khi tuyên án, trừ trường hợp được sự đồng ý của Chủ tọa
phiên tòa.
9. Chỉ những người được Hội đồng xét xử đồng ý mới được hỏi, trả
lời hoặc phát biểu. Người hỏi, trả lời hoặc phát biểu phải đứng dậy, trừ trường
hợp vì lý do sức khỏe được Chủ tọa phiên tòa đồng ý cho ngồi để hỏi, trả lời
hoặc phát biểu.
Điều 154. Thành phần Hội đồng xét xử sơ thẩm
Hội đồng xét xử sơ thẩm gồm một Thẩm phán và 02 Hội thẩm nhân
dân, trừ trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 249 của Luật này.
Hội đồng xét xử sơ thẩm có thể gồm 02 Thẩm phán và 03 Hội thẩm nhân
dân trong trường hợp sau đây:
1. Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của Ủy
ban nhân dân cấp tỉnh, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh liên quan đến nhiều
đối tượng;
2. Vụ án phức tạp.
Điều 155. Sự có mặt của thành viên Hội đồng xét xử và Thư ký Tòa
án
1. Phiên tòa chỉ được tiến hành khi có đủ thành viên Hội đồng
xét xử và Thư ký phiên tòa án.
2. Trường hợp có Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân vắng mặt hoặc
không thể tiếp tục tham gia xét xử vụ án nhưng có Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân
dự khuyết tham gia phiên tòa từ đầu thì những người này được thay thế thành
viên Hội đồng xét xử vắng mặt để tham gia xét xử vụ án.
3. Trường hợp không có Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân dự khuyết để
thay thế thành viên Hội đồng xét xử theo quy định tại khoản 2 Điều này thì phải
hoãn phiên tòa.
4. Trường hợp Thư ký phiên tòa vắng mặt hoặc không thể tiếp tục
tham gia phiên tòa mà không có người thay thế thì phải hoãn phiên tòa.
Điều 156. Sự có mặt của Kiểm sát viên
1. Kiểm sát viên được Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp phân
công có nhiệm vụ tham gia phiên tòa, nếu vắng mặt thì Hội đồng xét xử vẫn
tiến hành xét xử.
2. Trường hợp Kiểm sát viên bị thay đổi tại phiên tòa hoặc không
thể tiếp tục tham gia phiên tòa xét xử, nhưng có Kiểm sát viên dự khuyết thì
người này được tham gia phiên tòa xét xử tiếp vụ án nếu họ có mặt tại phiên tòa
từ đầu.
Điều 157. Sự có mặt của đương sự, người đại diện, người bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự
1. Tòa án triệu tập hợp lệ lần thứ nhất, đương sự hoặc người đại
diện của họ, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự phải có mặt
tại phiên tòa; trường hợp có người vắng mặt thì Hội đồng xét xử hoãn phiên tòa,
trừ trường hợp người đó có đơn đề nghị xét xử vắng mặt.
Tòa án thông báo cho đương sự, người đại diện, người bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự biết việc hoãn phiên tòa.
2. Tòa án triệu tập hợp lệ lần thứ hai, đương sự hoặc người đại
diện của họ, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự phải có mặt
tại phiên tòa, nếu vắng mặt không vì sự kiện bất khả kháng, trở ngại khách quan
thì xử lý như sau:
a) Đối với người khởi kiện, người đại diện theo pháp luật của
người khởi kiện mà không có người đại diện tham gia phiên
tòa thì bị coi là từ bỏ việc khởi kiện và Tòa án ra quyết định đình chỉ giải
quyết vụ án đối với yêu cầu khởi kiện của người đó, trừ trường hợp họ có đơn đề
nghị xét xử vắng mặt. Người khởi kiện có quyền khởi kiện lại, nếu thời hiệu
khởi kiện vẫn còn;
b) Đối với người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan
không có yêu cầu độc lập mà không có người đại diện tham gia phiên tòa thì Tòa
án tiến hành xét xử vắng mặt họ;
c) Đối với người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc
lập mà không có người đại diện tham gia phiên tòa thì bị coi là từ
bỏ yêu cầu độc lập của mình và Tòa án ra quyết định đình chỉ việc giải quyết
đối với yêu cầu độc lập của người đó, trừ trường hợp người đó có đơn đề nghị
xét xử vắng mặt. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập có
quyền khởi kiện lại đối với yêu cầu độc lập đó, nếu thời hiệu khởi kiện vẫn
còn;
d) Đối với người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự
thì Tòa án vẫn tiến hành xét xử vắng mặt họ.
Điều 158. Xét xử trong trường hợp đương sự vắng mặt tại phiên
tòa
Tòa án vẫn tiến hành xét xử vụ án trong các trường hợp sau đây:
1. Người khởi kiện, người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ
liên quan và người đại diện của họ vắng mặt tại phiên tòa có đơn đề nghị Tòa án
xét xử vắng mặt;
2. Người khởi kiện, người bị kiện hoặc người có quyền lợi, nghĩa
vụ liên quan vắng mặt tại phiên tòa nhưng có người đại diện tham gia phiên tòa;
3. Trường hợp quy định tại điểm b và điểm d khoản 2 Điều 157 của
Luật này.
Điều 159. Sự có mặt của người làm chứng
1. Người làm chứng có nghĩa vụ tham gia phiên tòa theo giấy
triệu tập của Tòa án để trình bày tình tiết của vụ án mà họ biết. Trường hợp
người làm chứng vắng mặt nhưng trước đó đã có lời khai trực tiếp với Tòa án
hoặc gửi lời khai cho Tòa án thì Chủ tọa phiên tòa công bố lời khai đó.
2. Trường hợp người làm chứng vắng mặt thì Hội đồng xét xử quyết
định hoãn phiên tòa hoặc vẫn tiến hành xét xử. Trường hợp người làm chứng vắng
mặt tại phiên tòa không có lý do chính đáng và việc vắng mặt của họ gây trở ngại
cho việc xét xử thì có thể bị dẫn giải đến phiên tòa theo quyết định của Hội
đồng xét xử.
Điều 160. Sự có mặt của người giám định
1. Người giám định có nghĩa vụ tham gia phiên tòa theo giấy
triệu tập của Tòa án để làm rõ những vấn đề liên quan đến việc giám định và kết
luận giám định.
2. Trường hợp người giám định vắng mặt thì Hội đồng xét xử quyết
định hoãn phiên tòa hoặc vẫn tiến hành xét xử.
Điều 161. Sự có mặt của người phiên dịch
1. Người phiên dịch có nghĩa vụ tham gia phiên tòa theo giấy
triệu tập của Tòa án.
2. Trường hợp người phiên dịch vắng mặt mà không có người khác
thay thế thì Hội đồng xét xử quyết định hoãn phiên tòa.
Điều 162. Hoãn phiên tòa
1. Các trường hợp phải hoãn phiên tòa:
a) Trường hợp quy định tại khoản 3 và khoản 4 Điều 155, khoản 1
Điều 157, khoản 2 Điều 161 của Luật này;
b) Thành viên của Hội đồng xét xử, Thư ký phiên tòa, người phiên
dịch bị thay đổi mà không có người thay thế ngay;
c) Trường hợp phải tiến hành giám định lại theo
quy định tại Điều 170 của Luật này.
2. Trường hợp hoãn phiên tòa được quy định tại khoản 2 Điều 159
và khoản 2 Điều 160 của Luật này.
Điều 163. Thời hạn, quyết định và thẩm quyền hoãn phiên tòa
1. Thời hạn hoãn phiên tòa sơ thẩm không quá 30 ngày kể từ ngày
Hội đồng xét xử ra quyết định hoãn phiên tòa, trừ phiên tòa xét xử vụ án theo
thủ tục rút gọn thì thời hạn hoãn là 15 ngày.
2. Quyết định hoãn phiên tòa phải có các nội dung chính sau đây:
a) Ngày, tháng, năm ra quyết định;
b) Tên Tòa án và họ, tên những người tiến hành tố tụng;
c) Vụ án được đưa ra xét xử;
d) Lý do của việc hoãn phiên tòa;
đ) Thời gian, địa điểm mở lại phiên tòa.
3. Quyết định hoãn phiên tòa phải được Chủ tọa phiên tòa thay
mặt Hội đồng xét xử ký tên. Trường hợp Chủ tọa phiên tòa vắng mặt thì Chánh án
Tòa án ra quyết định hoãn phiên tòa. Quyết định hoãn phiên tòa được thông báo
ngay cho những người tham gia tố tụng biết; đối với người vắng mặt thì Tòa án
gửi ngay cho họ quyết định đó, đồng thời gửi cho Viện kiểm sát cùng cấp.
4. Trường hợp sau khi hoãn phiên tòa mà Tòa án không thể mở lại
phiên tòa đúng thời gian, địa điểm mở lại phiên tòa ghi trong quyết định hoãn
phiên tòa thì Tòa án phải thông báo ngay cho những người tham gia tố tụng và
Viện kiểm sát cùng cấp biết về thời gian, địa điểm mở lại phiên tòa.
Điều 164. Thủ tục ra bản án, quyết định của Tòa án tại phiên tòa
1. Bản án phải được Hội đồng xét xử thảo luận và thông qua tại
phòng nghị án.
2. Quyết định thay đổi người tiến hành tố tụng, người giám định,
người phiên dịch, chuyển vụ án, tạm đình chỉ hoặc đình chỉ giải quyết vụ án,
hoãn phiên tòa phải được thảo luận, thông qua tại phòng nghị án và phải được
lập thành văn bản.
3. Quyết định về các vấn đề khác được Hội đồng xét xử thảo luận
và thông qua tại phòng xử án, không phải viết thành văn bản, nhưng phải được
ghi vào biên bản phiên tòa.
Điều 165. Tạm đình chỉ, đình chỉ giải quyết vụ án tại phiên tòa
1. Tại phiên tòa, nếu có một trong các trường hợp quy định tại
các điểm a, b, c, d và e khoản 1 Điều 141 của Luật này thì Hội đồng xét xử ra
quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết vụ án.
2. Tại phiên tòa, nếu có một trong các trường hợp quy định tại
khoản 1 Điều 143 của Luật này thì Hội đồng xét xử ra quyết định đình chỉ việc
giải quyết vụ án.
3. Trường hợp đương sự xuất trình quyết định hành chính mới mà
quyết định hành chính đó liên quan đến quyết định bị khởi kiện và không thuộc
thẩm quyền của Tòa án đang xét xử sơ thẩm vụ án thì Hội đồng xét xử đình chỉ
việc xét xử và chuyển hồ sơ vụ án cho Tòa án có thẩm quyền.
Điều 166. Biên bản phiên tòa
1. Biên bản phiên tòa phải ghi đầy đủ các nội dung sau đây:
a) Các nội dung quy định tại khoản 1 Điều 146 của Luật này;
b) Mọi diễn biến tại phiên tòa từ khi bắt đầu cho đến khi kết
thúc phiên tòa;
c) Các câu hỏi, câu trả lời và phát biểu tại phiên tòa;
d) Các nội dung khác phải được ghi vào biên bản phiên tòa theo
quy định của Luật này.
2. Ngoài việc ghi biên bản phiên tòa, Tòa án có thể thực hiện
việc ghi âm, ghi hình về diễn biến phiên tòa.
3. Sau khi kết thúc phiên tòa, Hội đồng xét xử phải kiểm tra
biên bản; Chủ tọa phiên tòa và Thư ký phiên tòa ký vào biên bản.
4. Kiểm sát viên và những người tham gia tố tụng có quyền được
xem biên bản phiên tòa, yêu cầu ghi những sửa đổi, bổ sung vào biên bản phiên
tòa và ký xác nhận.
Điều 167. Chuẩn bị khai mạc phiên tòa
Trước khi khai mạc phiên tòa, Thư ký phiên tòa phải tiến hành
các công việc sau đây:
1. Phổ biến nội quy phiên tòa;
2. Kiểm tra, xác định sự có mặt, vắng mặt của những người tham
gia phiên tòa theo giấy triệu tập của Tòa án; nếu có người vắng mặt thì cần
phải làm rõ lý do;
3. Ổn định trật tự trong phòng xử án;
4. Yêu cầu mọi người trong phòng xử án đứng dậy khi Hội đồng xét
xử vào phòng xử án.
Điều 168. Thủ tục xét xử vắng mặt tất cả những người tham gia tố
tụng
1. Tòa án căn cứ vào tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ để xét xử
vắng mặt đương sự, người tham gia tố tụng theo quy định của Luật này
khi có đủ các điều kiện sau đây:
a) Người khởi kiện, người đại diện hợp pháp của người khởi kiện
có đơn đề nghị xét xử vắng mặt;
b) Người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan; người
đại diện hợp pháp của người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có
đơn đề nghị xét xử vắng mặt hoặc đã được triệu tập hợp lệ lần thứ hai mà vẫn
vắng mặt;
c) Người bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người khởi kiện,
người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có đơn đề nghị xét xử
vắng mặt hoặc đã được triệu tập hợp lệ lần thứ hai mà vẫn vắng mặt.
2. Chủ tọa phiên tòa công bố lý do đương sự vắng mặt hoặc đơn
của đương sự đề nghị xét xử vắng mặt.
3. Chủ tọa phiên tòa công bố tóm tắt nội dung vụ án và tài liệu,
chứng cứ có trong hồ sơ vụ án. Hội đồng xét xử thảo luận về những vấn đề cần
giải quyết trong vụ án.
4. Kiểm sát viên phát biểu ý kiến của Viện kiểm sát.
5. Hội đồng xét xử tiến hành nghị án và tuyên án theo quy định
của Luật này.
Mục 2. THỦ TỤC BẮT ĐẦU PHIÊN TÒA
Điều 169. Khai mạc phiên tòa
1. Chủ tọa phiên tòa khai mạc phiên tòa và đọc quyết định đưa vụ
án ra xét xử.
2. Thư ký phiên tòa báo cáo với Hội đồng xét xử về sự có mặt,
vắng mặt của những người tham gia phiên tòa theo giấy triệu tập, giấy báo của
Tòa án và lý do vắng mặt.
3. Chủ tọa phiên tòa kiểm tra lại sự có mặt của những người tham
gia phiên tòa theo giấy triệu tập, giấy báo của Tòa án và kiểm tra căn cước của
đương sự.
4. Chủ tọa phiên tòa phổ biến quyền, nghĩa vụ của các đương sự
và của những người tham gia tố tụng khác.
5. Chủ tọa phiên tòa giới thiệu họ, tên thành viên Hội đồng xét
xử, Thư ký phiên tòa, Kiểm sát viên, người giám định, người phiên dịch.
6. Chủ tọa phiên tòa hỏi những người có quyền yêu cầu thay đổi
những người tiến hành tố tụng, người phiên dịch xem họ có yêu cầu thay đổi ai
không; hỏi những người có quyền về người giám định có vi phạm quy định tại
khoản 3 Điều 63 của Luật này không.
7. Chủ tọa phiên tòa yêu cầu người làm chứng phải cam kết khai
báo đúng sự thật, nếu khai không đúng phải chịu trách nhiệm trước pháp
luật, trừ trường hợp người làm chứng là người chưa thành niên.
8. Chủ tọa phiên tòa yêu cầu người giám định, người phiên dịch
cam kết cung cấp kết quả giám định chính xác, phiên dịch đúng nội dung cần
phiên dịch.
Điều 170. Giải quyết yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng,
người giám định, người phiên dịch
Trường hợp tại phiên tòa có người yêu cầu thay đổi người tiến
hành tố tụng, người giám định, người phiên dịch thì Hội đồng xét xử phải xem
xét, quyết định việc chấp nhận hoặc không chấp nhận yêu cầu theo quy định của
Luật này; nếu không chấp nhận thì phải nêu rõ lý do và ghi vào biên
bản phiên tòa.
Trường hợp có ý kiến về người giám định vi phạm một trong các
quy định tại khoản 3 Điều 63 của Luật này, Hội đồng xét xử phải xem xét; nếu có
căn cứ thì quyết định tiến hành giám định lại theo quy định của pháp luật.
Điều 171. Bảo đảm tính khách quan của người làm chứng
1. Trước khi người làm chứng được hỏi về những vấn đề mà họ biết
được có liên quan đến việc giải quyết vụ án, Chủ tọa phiên tòa có thể quyết
định những biện pháp cần thiết để những người làm chứng không nghe được lời
khai của nhau hoặc tiếp xúc với những người có liên quan.
2. Trường hợp lời khai của đương sự và người làm chứng có ảnh
hưởng lẫn nhau thì Chủ tọa phiên tòa có thể quyết định cách ly đương sự với
người làm chứng trước khi hỏi người làm chứng.
Điều 172. Hỏi đương sự về việc thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu
1. Chủ tọa phiên tòa hỏi người khởi kiện về việc thay đổi, bổ
sung, rút một phần hoặc toàn bộ yêu cầu khởi kiện.
2. Chủ tọa phiên tòa hỏi người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan
có yêu cầu độc lập về việc thay đổi, bổ sung, rút một phần hoặc toàn bộ yêu cầu
độc lập.
Điều 173. Xem xét việc thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu
1. Hội đồng xét xử chấp nhận việc thay đổi, bổ sung yêu cầu của
đương sự nếu việc thay đổi, bổ sung yêu cầu của họ không vượt quá phạm vi yêu
cầu khởi kiện hoặc yêu cầu độc lập ban đầu.
2. Trường hợp đương sự rút một phần hoặc toàn bộ yêu cầu của
mình và việc rút yêu cầu của họ là tự nguyện thì Hội đồng xét xử chấp nhận và
đình chỉ xét xử đối với phần yêu cầu hoặc toàn bộ yêu cầu mà đương sự đã rút.
Điều 174. Thay đổi địa vị tố tụng
Trường hợp người khởi kiện rút toàn bộ yêu cầu khởi kiện nhưng
người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan vẫn giữ yêu cầu độc lập của mình thì
người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trở thành người khởi kiện.
Mục 3. TRANH TỤNG TẠI PHIÊN TÒA
Điều 175. Nội dung và phương thức tranh tụng tại phiên tòa
1. Tranh tụng tại phiên tòa bao gồm việc trình bày chứng
cứ, hỏi, đối đáp, trả lời và phát biểu quan điểm, lập luận về đánh giá chứng
cứ, tình tiết của vụ án, quan hệ pháp luật tranh chấp và pháp luật áp dụng để
giải quyết yêu cầu của đương sự trong vụ án.
2. Việc tranh tụng tại phiên tòa được tiến hành theo sự điều
khiển của Chủ tọa phiên tòa.
3. Chủ tọa phiên tòa không được hạn chế thời gian tranh tụng,
tạo điều kiện cho những người tham gia tranh tụng trình bày hết ý kiến, nhưng
có quyền cắt ý kiến không liên quan đến vụ án.
Điều 176. Trình bày của đương sự
1. Trường hợp đương sự vẫn giữ yêu cầu, quan điểm của mình và
không thống nhất với nhau về việc giải quyết vụ án thì Hội đồng xét xử tóm tắt
nội dung yêu cầu của đương sự, thông báo kết luận tại phiên họp kiểm tra việc
giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và đối thoại, những vấn đề cần tranh
tụng, yêu cầu đương sự trình bày về vấn đề chưa rõ, còn mâu thuẫn theo trình tự
sau đây:
a) Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khởi kiện
trình bày về vấn đề chưa rõ, còn mâu thuẫn và chứng cứ để chứng minh cho yêu
cầu của người khởi kiện là có căn cứ và hợp pháp. Người khởi kiện có quyền bổ
sung ý kiến. Trường hợp cơ quan, tổ chức khởi kiện vụ án thì đại diện cơ quan,
tổ chức trình bày về vấn đề chưa rõ, còn mâu thuẫn và chứng cứ để chứng minh
cho yêu cầu khởi kiện là có căn cứ và hợp pháp;
b) Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị kiện
trình bày ý kiến của người bị kiện đối với yêu cầu của người khởi kiện; yêu
cầu, đề nghị của người bị kiện và chứng cứ để chứng minh cho yêu cầu đó là có
căn cứ và hợp pháp. Người bị kiện có quyền bổ sung ý kiến;
c) Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người có quyền
lợi, nghĩa vụ liên quan trình bày ý kiến của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên
quan đối với yêu cầu, đề nghị của người khởi kiện, người bị kiện; yêu cầu độc
lập, đề nghị của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan và chứng cứ để chứng
minh cho đề nghị đó là có căn cứ và hợp pháp. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên
quan có quyền bổ sung ý kiến.
2. Trường hợp người khởi kiện, người bị kiện, người có quyền
lợi, nghĩa vụ liên quan không có người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho
mình thì họ tự trình bày về yêu cầu, đề nghị của mình và chứng cứ để chứng minh
cho yêu cầu, đề nghị đó là có căn cứ và hợp pháp.
3. Tại phiên tòa, đương sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của đương sự chỉ có quyền bổ sung chứng cứ theo quy định tại khoản 2 Điều
133 của Luật này để chứng minh cho yêu cầu, đề nghị của mình.
Điều 177. Thứ tự và nguyên tắc hỏi tại phiên tòa
1. Sau khi nghe xong lời trình bày của đương sự, người bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự theo quy định tại
Điều 176 của Luật này, theo sự điều hành của Chủ tọa phiên
tòa, thứ tự hỏi của từng người được thực hiện như sau:
a) Người khởi kiện, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của
người khởi kiện hỏi trước, tiếp đến người bị kiện, người bảo vệ quyền và lợi
ích hợp pháp của người bị kiện, sau đó là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên
quan, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người có quyền lợi, nghĩa vụ
liên quan;
b) Người tham gia tố tụng khác;
c) Chủ tọa phiên tòa, Hội thẩm nhân dân;
d) Kiểm sát viên tham gia phiên tòa.
2. Việc đặt câu hỏi phải rõ ràng, nghiêm túc, không trùng lặp,
không lợi dụng việc hỏi và trả lời để xâm phạm danh dự, nhân phẩm của những
người tham gia tố tụng.
Điều 178. Hỏi người khởi kiện
1. Trường hợp có nhiều người khởi kiện thì phải hỏi riêng từng
người một.
2. Chỉ hỏi người khởi kiện về vấn đề mà người khởi kiện, người
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khởi kiện trình bày chưa rõ, có mâu
thuẫn với nhau hoặc mâu thuẫn với lời khai của họ trước đó, mâu thuẫn với lời
trình bày của người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan và người
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của những người này.
3. Người khởi kiện có thể tự mình trả lời hoặc người bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của người khởi kiện trả lời thay cho người khởi kiện
và sau đó người khởi kiện trả lời bổ sung.
Điều 179. Hỏi người bị kiện
1. Trường hợp có nhiều người bị kiện thì phải hỏi riêng từng
người một.
2. Chỉ hỏi người bị kiện về vấn đề mà người bị kiện, người bảo
vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị kiện trình bày chưa rõ, có mâu thuẫn
với nhau hoặc mâu thuẫn với lời khai của họ trước đó, mâu thuẫn với lời trình
bày của người khởi kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan và người bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của những người này.
3. Người bị kiện có thể tự mình trả lời hoặc người bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp của người bị kiện trả lời thay cho người bị kiện và sau đó
người bị kiện trả lời bổ sung.
Điều 180. Hỏi người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan
1. Trường hợp có nhiều người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan
thì phải hỏi riêng từng người một.
2. Chỉ hỏi người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan về vấn đề mà
người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
của họ trình bày chưa rõ, có mâu thuẫn với nhau hoặc mâu thuẫn với lời khai của
họ trước đó, mâu thuẫn với lời trình bày của người khởi kiện, người bị kiện,
người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của những người này.
3. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có thể tự mình trả lời
hoặc người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ trả lời thay cho họ và sau
đó người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trả lời bổ sung.
Điều 181. Hỏi người làm chứng
1. Trường hợp có nhiều người làm chứng thì phải hỏi riêng từng
người một.
2. Trước khi hỏi người làm chứng, Chủ tọa phiên tòa phải hỏi rõ
về quan hệ giữa họ với các đương sự trong vụ án; nếu người làm chứng là người
chưa thành niên thì Chủ tọa phiên tòa có thể yêu cầu cha, mẹ, người giám hộ
hoặc thầy giáo, cô giáo giúp đỡ để hỏi.
3. Chủ tọa phiên tòa yêu cầu người làm chứng trình bày rõ tình
tiết của vụ án mà họ biết. Sau khi người làm chứng trình bày xong thì chỉ hỏi
thêm người làm chứng về vấn đề mà họ trình bày chưa rõ, chưa đầy đủ hoặc có mâu
thuẫn với nhau, mâu thuẫn với những lời khai của họ trước đó, mâu thuẫn với lời
trình bày của đương sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự.
4. Sau khi trình bày xong, người làm chứng ở lại phòng xử án để
có thể được hỏi thêm.
5. Trường hợp cần thiết phải bảo đảm an toàn cho người làm chứng
và những người thân thích của họ, Hội đồng xét xử quyết định không tiết lộ
những thông tin về nhân thân của người làm chứng và không để những người trong
phiên tòa nhìn thấy họ.
6. Đương sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự
hỏi người làm chứng sau khi được sự đồng ý của Chủ tọa phiên tòa.
Điều 182. Công bố các tài liệu của vụ án
1. Hội đồng xét xử công bố các tài liệu của vụ án trong các
trường hợp sau đây:
a) Người tham gia tố tụng không có mặt tại phiên tòa mà trong
giai đoạn chuẩn bị xét xử đã có lời khai;
b) Lời khai của người tham gia tố tụng tại phiên tòa mâu thuẫn
với lời khai trước đó;
c) Khi Hội đồng xét xử thấy cần thiết hoặc khi có yêu
cầu của đương sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự,
người tham gia tố tụng khác, Kiểm sát viên.
2. Trường hợp đặc biệt cần giữ bí mật nhà nước, giữ gìn thuần phong,
mỹ tục của dân tộc, giữ bí mật nghề nghiệp, bí mật kinh doanh, bí mật cá nhân
hoặc để bảo vệ người chưa thành niên theo yêu cầu của đương
sự thì Hội đồng xét xử không công bố các tài liệu có trong hồ sơ vụ án.
Điều 183. Nghe băng ghi âm, đĩa ghi âm, xem băng ghi hình, đĩa
ghi hình, thiết bị khác lưu trữ âm thanh, hình ảnh
Theo yêu cầu của đương sự, người bảo vệ quyền và
lợi ích hợp pháp của đương sự, người tham gia tố tụng khác hoặc của Kiểm
sát viên hoặc khi xét thấy cần thiết, Hội đồng xét xử cho nghe băng ghi âm, đĩa
ghi âm, xem băng ghi hình, đĩa ghi hình, thiết bị khác lưu trữ âm thanh,
hình ảnh tại phiên tòa, trừ trường hợp quy định tại khoản 2
Điều 182 của Luật này.
Điều 184. Xem xét vật chứng
1. Vật chứng, ảnh hoặc biên bản xác nhận vật chứng được đưa ra
để xem xét tại phiên tòa.
2. Hội đồng xét xử có thể cùng với các đương sự đến xem xét tại
chỗ vật chứng không thể đưa đến phiên tòa được nếu xét thấy cần thiết.
Điều 185. Hỏi người giám định
1. Chủ tọa phiên tòa yêu cầu người giám định trình bày kết luận
của mình về vấn đề được giao giám định. Khi trình bày, người giám định có quyền
giải thích về kết luận giám định, căn cứ để đưa ra kết luận giám định.
2. Kiểm sát viên, những người tham gia tố tụng có mặt tại phiên
tòa có quyền nhận xét về kết luận giám định, được hỏi những vấn đề còn chưa rõ
hoặc có mâu thuẫn trong kết luận giám định hoặc có mâu thuẫn với chứng cứ khác
của vụ án.
3. Trường hợp người giám định không có mặt tại phiên tòa thì Chủ
tọa phiên tòa công bố kết luận giám định.
4. Khi có người tham gia tố tụng không đồng ý với kết luận giám
định được công bố tại phiên tòa và có yêu cầu giám định bổ sung hoặc giám định
lại; trường hợp xét thấy việc giám định bổ sung, giám định lại không cần thiết
thì Hội đồng xét xử vẫn tiếp tục phiên tòa; trường hợp xét thấy việc giám định
bổ sung, giám định lại cần thiết cho việc giải quyết vụ án thì Hội đồng xét xử
quyết định giám định bổ sung, giám định lại và tạm ngừng phiên tòa để chờ kết
quả giám định bổ sung, giám định lại.
Điều 186. Kết thúc việc hỏi tại phiên tòa
Khi nhận thấy các tình tiết của vụ án đã được xem xét đầy đủ thì
Chủ tọa phiên tòa hỏi Kiểm sát viên, đương sự, người bảo vệ quyền và lợi ích
hợp pháp của đương sự và những người tham gia tố tụng khác xem họ có yêu cầu
hỏi vấn đề gì nữa không; trường hợp có người yêu cầu và xét thấy yêu cầu đó là
có căn cứ thì Chủ tọa phiên tòa quyết định tiếp tục việc hỏi.
Điều 187. Tạm ngừng phiên tòa
1. Trong quá trình xét xử, Hội đồng xét xử có quyền tạm ngừng
phiên tòa khi có một trong các căn cứ sau đây:
a) Do tình trạng sức khỏe hoặc do sự kiện bất khả kháng, trở
ngại khách quan khác mà người tiến hành tố tụng không thể tiếp tục tiến
hành phiên tòa, trừ trường hợp thay thế được người tiến hành tố tụng;
b) Do tình trạng sức khỏe hoặc do sự kiện bất khả kháng, trở
ngại khách quan khác mà người tham gia tố tụng không thể tiếp tục tham gia
phiên tòa, trừ trường hợp người tham gia tố tụng có yêu cầu xét xử vắng mặt;
c) Cần phải xác minh, thu thập bổ sung tài liệu, chứng cứ mà
không thực hiện thì không thể giải quyết được vụ án và không thể thực hiện được
ngay tại phiên tòa;
d) Cần phải báo cáo với Chánh án Tòa án có thẩm quyền để
đề nghị, kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật theo
quy định tại Điều 111 của Luật này;
đ) Các bên đương sự đề nghị Tòa án tạm ngừng phiên tòa để các
bên đương sự tự đối thoại;
e) Chờ kết quả giám định bổ sung, giám định lại quy định tại
khoản 4 Điều 185 của Luật này.
2. Việc tạm ngừng phiên tòa phải được ghi vào biên bản phiên
tòa. Thời hạn tạm ngừng phiên tòa không được quá 30 ngày kể từ ngày Hội đồng
xét xử quyết định tạm ngừng phiên tòa. Hội đồng xét xử tiếp tục tiến hành phiên
tòa, nếu lý do để tạm ngừng phiên tòa không còn. Hết thời hạn này, nếu lý do
tạm ngừng phiên tòa chưa được khắc phục, Hội đồng xét xử ra quyết định tạm đình
chỉ giải quyết vụ án và thông báo bằng văn bản cho những người tham gia tố tụng
và Viện kiểm sát cùng cấp về thời gian tiếp tục phiên tòa.
Điều 188. Trình tự phát biểu khi tranh luận
1. Sau khi kết thúc việc hỏi, việc tranh luận tại phiên tòa được
thực hiện như sau:
a) Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khởi kiện
trình bày. Người khởi kiện có quyền bổ sung ý kiến. Trường hợp cơ quan, tổ chức
khởi kiện thì đại diện cơ quan, tổ chức trình bày ý kiến;
b) Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị kiện
tranh luận, đối đáp. Người bị kiện có quyền bổ sung ý kiến;
c) Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người có quyền
lợi, nghĩa vụ liên quan trình bày. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có
quyền bổ sung ý kiến;
d) Các đương sự đối đáp theo sự điều khiển của Chủ tọa phiên
tòa;
đ) Khi xét thấy cần thiết, Hội đồng xét xử có thể yêu cầu các
bên đương sự tranh luận bổ sung về những vấn đề cụ thể để làm căn cứ giải quyết
vụ án.
2. Trường hợp người khởi kiện, người bị kiện, người có quyền
lợi, nghĩa vụ liên quan không có người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của
mình thì họ tự trình bày khi tranh luận.
3. Trường hợp vắng mặt một trong các bên đương sự, người bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự và người tham gia tố tụng khác thì Chủ
tọa phiên tòa phải công bố lời khai của họ, văn bản bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của đương sự, trên cơ sở đó các đương sự có mặt tại phiên tòa tranh luận
và đối đáp.
Điều 189. Phát biểu khi tranh luận và đối đáp
Khi phát biểu về đánh giá chứng cứ, đề xuất quan điểm của mình
về việc giải quyết vụ án, người tham gia tranh luận phải căn cứ vào tài liệu,
chứng cứ đã thu thập được và đã được xem xét, kiểm tra tại phiên tòa cũng như
kết quả việc hỏi tại phiên tòa. Người tham gia tranh luận có quyền đáp lại ý
kiến của người khác.
Điều 190. Phát biểu của Kiểm sát viên
Sau khi những người tham gia tố tụng tranh luận và đối đáp
xong, Kiểm sát viên phát biểu ý kiến về việc tuân theo pháp luật tố
tụng của Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thư ký phiên tòa và
của người tham gia tố tụng trong quá trình giải quyết vụ án, kể từ khi thụ
lý cho đến trước thời điểm Hội đồng xét xử nghị án và phát biểu ý kiến về
việc giải quyết vụ án.
Ngay sau khi kết thúc phiên tòa, Kiểm sát viên phải gửi văn bản
phát biểu ý kiến cho Tòa án để lưu vào hồ sơ vụ án.
Điều 191. Nghị án
1. Sau khi kết thúc phần tranh luận, Hội đồng xét xử vào phòng
nghị án để nghị án.
2. Chỉ có các thành viên của Hội đồng xét xử mới có quyền nghị
án. Khi nghị án, các thành viên của Hội đồng xét xử phải giải quyết tất cả các
vấn đề của vụ án bằng cách biểu quyết theo đa số về từng vấn đề. Hội thẩm nhân
dân biểu quyết trước, Thẩm phán biểu quyết sau cùng. Trường hợp Hội đồng xét xử
gồm 05 thành viên thì Thẩm phán Chủ tọa phiên tòa là người biểu quyết sau cùng.
Người có ý kiến thiểu số có quyền trình bày ý kiến của mình bằng văn bản và
được đưa vào hồ sơ vụ án.
3. Khi nghị án, Hội đồng xét xử chỉ được căn cứ vào tài liệu,
chứng cứ đã được kiểm tra, xem xét tại phiên tòa, kết quả việc tranh tụng tại
phiên tòa, ý kiến của Kiểm sát viên, các quy định của pháp luật và nghiên cứu,
áp dụng án lệ hành chính (nếu có) liên quan để quyết định về các vấn đề sau
đây:
a) Tính hợp pháp và có căn cứ về hình thức, nội dung của quyết
định hành chính hoặc việc thực hiện hành vi hành chính bị khởi kiện;
b) Tính hợp pháp về thẩm quyền, trình tự, thủ tục ban hành quyết
định hành chính hoặc việc thực hiện hành vi hành chính;
c) Thời hiệu, thời hạn ban hành quyết định hành chính hoặc thực
hiện hành vi hành chính;
d) Mối liên hệ giữa quyết định hành chính, hành vi hành chính
với quyền và lợi ích hợp pháp của người khởi kiện và những người có liên quan;
đ) Tính hợp pháp và có căn cứ của văn bản hành chính có liên
quan (nếu có);
e) Vấn đề bồi thường thiệt hại và vấn đề khác (nếu có).
4. Khi nghị án phải có biên bản ghi lại ý kiến đã thảo luận và
quyết định của Hội đồng xét xử. Biên bản nghị án phải được các thành viên Hội
đồng xét xử ký tên tại phòng nghị án trước khi tuyên án.
5. Trường hợp vụ án có nhiều tình tiết phức tạp, việc nghị án
đòi hỏi phải có thêm thời gian thì Hội đồng xét xử có thể quyết định kéo dài
thời gian nghị án, nhưng không quá 05 ngày làm việc kể từ khi kết thúc tranh
luận tại phiên tòa.
Hội đồng xét xử phải thông báo cho những người có mặt tại phiên
tòa và người tham gia tố tụng vắng mặt tại phiên tòa biết ngày, giờ và địa điểm
tuyên án; nếu Hội đồng xét xử đã thực hiện việc thông báo mà có người tham gia
tố tụng vắng mặt thì Hội đồng xét xử vẫn tiến hành việc tuyên án theo quy định
tại Điều 195 của Luật này.
Điều 192. Trở lại việc hỏi và tranh luận
Qua tranh luận hoặc qua nghị án, nếu xét thấy có tình tiết của
vụ án chưa được xem xét, việc xét hỏi chưa đầy đủ hoặc cần xem xét thêm chứng
cứ thì Hội đồng xét xử quyết định trở lại việc hỏi và tranh luận.
Điều 193. Thẩm quyền của Hội đồng xét xử
1. Hội đồng xét xử xem xét tính hợp pháp của quyết định hành
chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải
quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết
khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước[18], danh
sách cử tri bị khởi kiện, quyết định giải quyết khiếu nại và văn bản quy phạm
pháp luật có liên quan.
2. Hội đồng xét xử có quyền quyết định:
a) Bác yêu cầu khởi kiện, nếu yêu cầu đó không có căn cứ pháp
luật;
b) Chấp nhận một phần hoặc toàn bộ yêu cầu khởi kiện, tuyên hủy
một phần hoặc toàn bộ quyết định hành chính trái pháp luật và quyết định giải
quyết khiếu nại có liên quan (nếu có); buộc cơ quan nhà nước hoặc người có thẩm
quyền trong cơ quan nhà nước thực hiện nhiệm vụ, công vụ theo quy định của pháp
luật; đồng thời kiến nghị cách thức xử lý đối với quyết định hành chính trái
pháp luật đã bị hủy;
c) Chấp nhận một phần hoặc toàn bộ yêu cầu khởi kiện, tuyên bố
hành vi hành chính là trái pháp luật, tuyên hủy một phần hoặc toàn bộ quyết
định giải quyết khiếu nại có liên quan (nếu có); buộc cơ quan nhà nước hoặc
người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước chấm dứt hành vi hành chính trái
pháp luật;
d) Chấp nhận yêu cầu khởi kiện, tuyên hủy quyết định kỷ luật
buộc thôi việc trái pháp luật; buộc người đứng đầu cơ quan, tổ chức thực hiện
nhiệm vụ, công vụ theo quy định của pháp luật;
đ)[19] Chấp nhận một phần hoặc toàn bộ yêu cầu
khởi kiện, tuyên hủy một phần hoặc toàn bộ quyết định giải quyết khiếu nại về
quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong
hoạt động kiểm toán nhà nước trái pháp luật; buộc cơ quan, người có thẩm
quyền ra quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh
tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước
giải quyết lại vụ việc theo quy định của Luật Cạnh tranh, Luật Kiểm toán nhà
nước và quy định khác của pháp luật có liên quan;
e) Chấp nhận một phần hoặc toàn bộ yêu cầu khởi kiện; buộc cơ
quan lập danh sách cử tri sửa đổi, bổ sung danh sách cử tri theo quy định của
pháp luật;
g)[20] Buộc cơ quan, tổ chức bồi thường thiệt
hại, khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân bị xâm
phạm do quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi
việc, quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, hành vi của Trưởng Đoàn kiểm toán,
Tổ trưởng Tổ kiểm toán, thành viên Đoàn kiểm toán, đánh giá, xác nhận, kết
luận, kiến nghị kiểm toán của Kiểm toán nhà nước trái pháp luật gây ra;
h) Kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền, người đứng đầu
của cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét trách nhiệm của cơ quan nhà nước,
người có thẩm quyền của cơ quan nhà nước.
3. Trường hợp cần phải yêu cầu cơ quan, người có thẩm quyền xem
xét, xử lý văn bản hành chính liên quan đến quyết định hành chính, hành vi hành
chính bị khởi kiện quy định tại khoản 1 Điều 6 của Luật này thì Hội đồng xét xử
báo cáo Chánh án Tòa án đang giải quyết vụ án đó có văn bản yêu cầu cơ quan,
người có thẩm quyền xem xét, xử lý văn bản hành chính đó. Trường hợp này, Hội
đồng xét xử có quyền tạm ngừng phiên tòa để chờ kết quả giải quyết của cơ quan,
người có thẩm quyền. Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được quyết định của
Tòa án thì cơ quan, người có thẩm quyền phải trả lời bằng văn bản về kết quả xử
lý cho Tòa án biết để làm căn cứ cho việc giải quyết vụ án. Quá thời hạn này mà
không nhận được văn bản trả lời của cơ quan, người có thẩm quyền thì Hội đồng
xét xử có quyền áp dụng văn bản của cơ quan quản lý nhà nước cấp trên để quyết
định theo quy định tại khoản 2 Điều này.
4. Trường hợp phát hiện văn bản quy phạm pháp luật có liên quan
đến việc giải quyết vụ án hành chính mà có dấu hiệu trái với Hiến pháp, luật,
văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên thì Hội đồng xét xử
tạm ngừng phiên tòa theo quy định tại Điều 112 của Luật này.
Điều 194. Bản án sơ thẩm
1. Tòa án ra bản án nhân danh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam.
2. Bản án gồm có phần mở đầu, phần nội dung vụ án và nhận định
và phần quyết định của Tòa án, cụ thể như sau:
a) Trong phần mở đầu phải ghi rõ tên Tòa án xét xử sơ thẩm; số
và ngày thụ lý vụ án; số bản án và ngày tuyên án; họ, tên của thành viên Hội
đồng xét xử, Thư ký phiên tòa, Kiểm sát viên, người giám định, người phiên
dịch; tên, địa chỉ của người khởi kiện, người bị kiện, người có quyền lợi,
nghĩa vụ liên quan; cơ quan, tổ chức khởi kiện; người đại diện hợp pháp, người
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự; đối tượng khởi kiện; số, ngày,
tháng, năm của quyết định đưa vụ án ra xét xử; xét xử công khai hoặc xét xử
kín; thời gian và địa điểm xét xử;
b) Trong phần nội dung vụ án và nhận định của Tòa án phải ghi
yêu cầu khởi kiện của người khởi kiện, khởi kiện của cơ quan, tổ chức; đề nghị,
yêu cầu độc lập của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.
Tòa án phải căn cứ vào kết quả tranh tụng, các chứng cứ đã được
xem xét tại phiên tòa để phân tích, đánh giá, nhận định đầy đủ, khách quan về
các tình tiết của vụ án, những căn cứ pháp luật, án lệ (nếu có) mà Tòa án áp
dụng để chấp nhận hoặc không chấp nhận yêu cầu, đề nghị của đương sự, người bảo
vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự và giải quyết các vấn đề khác có liên
quan;
c) Trong phần quyết định phải ghi rõ các căn cứ pháp luật, quyết
định của Hội đồng xét xử về từng vấn đề phải giải quyết trong vụ án, về áp dụng
biện pháp khẩn cấp tạm thời, về án phí, chi phí tố tụng và quyền kháng cáo đối
với bản án; trường hợp có quyết định phải thi hành ngay thì phải ghi rõ quyết
định đó.
3. Khi xét xử lại vụ án mà bản án, quyết định đã bị hủy một phần
hoặc toàn bộ theo quyết định giám đốc thẩm, tái thẩm, Tòa án phải giải quyết
vấn đề tài sản, nghĩa vụ đã được thi hành theo bản án, quyết định có hiệu lực
pháp luật nhưng bị hủy và ghi rõ trong bản án.
Điều 195. Tuyên án
Hội đồng xét xử tuyên đọc bản án có mặt các đương sự. Trường hợp
đương sự có mặt tại phiên tòa nhưng vắng mặt khi tuyên án hoặc vắng mặt theo
quy định tại khoản 5 Điều 191 của Luật này thì Hội đồng xét xử vẫn tuyên đọc
bản án. Trường hợp xét xử kín theo quy định tại khoản 2 Điều 16 của Luật này
thì Hội đồng xét xử tuyên công khai phần mở đầu và phần quyết định của bản án.
Khi tuyên án, mọi người trong phòng xử án phải đứng dậy, trừ
trường hợp đặc biệt có sự đồng ý của Chủ tọa phiên tòa. Chủ tọa phiên tòa hoặc
một thành viên khác của Hội đồng xét xử tuyên đọc bản án và có thể giải thích
thêm về việc thi hành bản án và quyền kháng cáo.
Trường hợp có đương sự không biết tiếng Việt thì sau khi tuyên
án, người phiên dịch phải dịch cho họ nghe toàn bộ bản án sang ngôn ngữ mà họ
biết.
Điều 196. Cấp, gửi trích lục bản án, bản án
1. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày kết thúc phiên
tòa, các đương sự được Tòa án cấp trích lục bản án.
2. Trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày tuyên án, Tòa án phải cấp,
gửi bản án cho các đương sự và Viện kiểm sát cùng cấp.
3. Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày hết thời hạn kháng cáo,
kháng nghị mà không có kháng cáo, kháng nghị, Tòa án cấp, gửi bản án đã có hiệu
lực pháp luật cho đương sự, Viện kiểm sát cùng cấp, cơ quan thi hành án dân sự
cùng cấp, cơ quan cấp trên trực tiếp của người bị kiện.
4. Bản án sơ thẩm có hiệu lực pháp luật của Tòa án cấp sơ thẩm
được công bố trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án (nếu có), trừ bản án của
Tòa án có chứa thông tin quy định tại khoản 2 Điều 96 của Luật này.
Điều 197. Sửa chữa, bổ sung bản án, quyết định của Tòa án
1. Sau khi bản án, quyết định của Tòa án được ban hành thì không
được sửa chữa, bổ sung, trừ trường hợp phát hiện lỗi rõ ràng về chính tả, về số
liệu do nhầm lẫn hoặc tính toán sai. Văn bản sửa chữa, bổ sung phải được Tòa án
gửi ngay cho đương sự và Viện kiểm sát cùng cấp; trường hợp bản án, quyết định
đã có hiệu lực pháp luật còn phải gửi cho cơ quan thi hành án dân sự cùng cấp,
cơ quan cấp trên trực tiếp của người bị kiện.
2. Việc sửa chữa, bổ sung bản án, quyết định quy định tại khoản
1 Điều này do Thẩm phán Chủ tọa phiên tòa phối hợp với các thành viên Hội đồng
xét xử vụ án hoặc Thẩm phán Chủ tọa phiên họp thực hiện. Trường hợp một trong
những thành viên của Hội đồng xét xử hoặc Thẩm phán Chủ tọa phiên họp không thể
thực hiện được việc sửa chữa, bổ sung thì việc sửa chữa, bổ sung do Chánh án
Tòa án thực hiện.
Chương XII
THỦ TỤC
GIẢI QUYẾT KHIẾU KIỆN DANH SÁCH CỬ TRI BẦU CỬ ĐẠI BIỂU QUỐC HỘI, DANH SÁCH CỬ
TRI BẦU CỬ ĐẠI BIỂU HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN, DANH SÁCH CỬ TRI TRƯNG CẦU Ý DÂN
Điều 198. Nhận đơn khởi kiện và thụ lý vụ án
Ngay sau khi nhận được đơn khởi kiện về danh sách cử tri, Chánh
án Tòa án phân công một Thẩm phán thụ lý ngay vụ án.
Điều 199. Thời hạn giải quyết vụ án
1. Trong thời hạn 02 ngày kể từ ngày thụ lý vụ án, Thẩm phán
được phân công thụ lý vụ án phải ra một trong các quyết định sau đây:
a) Quyết định đưa vụ án ra xét xử;
b) Đình chỉ vụ án và trả lại đơn khởi kiện.
2. Sau khi ra quyết định đưa vụ án ra xét xử, Tòa án phải gửi
ngay quyết định đó cho đương sự và Viện kiểm sát cùng cấp.
3. Trong thời hạn 02 ngày kể từ ngày ra quyết định đưa vụ án ra xét xử,
Tòa án phải mở phiên tòa xét xử.
Điều 200. Sự có mặt của đương sự, đại diện Viện kiểm sát
Đương sự, Kiểm sát viên Viện kiểm sát cùng cấp phải có mặt tại
phiên tòa, nếu vắng mặt thì Hội đồng xét xử vẫn tiến hành xét xử vụ án.
Điều 201. Áp dụng các quy định khác của Luật này
Các quy định khác của Luật này được áp dụng để giải quyết vụ án
hành chính đối với khiếu kiện về danh sách cử tri trong trường hợp Chương này
không quy định, trừ các quy định về hoãn phiên tòa, gửi hồ sơ vụ án cho Viện
kiểm sát nghiên cứu trước khi mở phiên tòa và các quy định về thủ tục phúc
thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm.
Điều 202. Hiệu lực của bản án, quyết định đình chỉ vụ án của Tòa
án
1. Bản án, quyết định đình chỉ vụ án giải quyết khiếu kiện về
danh sách cử tri có hiệu lực thi hành ngay. Đương sự không có quyền kháng cáo,
Viện kiểm sát không có quyền kháng nghị.
2. Tòa án phải gửi ngay bản án, quyết định đình chỉ vụ án cho
đương sự và Viện kiểm sát cùng cấp.
Chương XIII
THỦ TỤC
PHÚC THẨM
Mục 1. QUY ĐỊNH CHUNG VỀ THỦ TỤC PHÚC THẨM
Điều 203. Tính chất của xét xử phúc thẩm
Xét xử phúc thẩm là việc Tòa án cấp phúc thẩm xét xử lại vụ án
mà bản án, quyết định của Tòa án cấp sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật bị
kháng cáo hoặc kháng nghị.
Điều 204. Người có quyền kháng cáo
Đương sự hoặc người đại diện hợp pháp của đương sự có quyền
kháng cáo bản án, quyết định tạm đình chỉ, đình chỉ việc giải quyết vụ án của
Tòa án cấp sơ thẩm để yêu cầu Tòa án cấp phúc thẩm giải quyết lại theo thủ tục
phúc thẩm.
Điều 205. Đơn kháng cáo
1. Khi thực hiện quyền kháng cáo, người kháng cáo phải làm đơn
kháng cáo. Đơn kháng cáo phải có các nội dung chính sau đây:
a) Ngày, tháng, năm làm đơn kháng cáo;
b) Tên, địa chỉ; số điện thoại, fax, địa chỉ thư điện tử (nếu
có) của người kháng cáo;
c) Kháng cáo toàn bộ hoặc một phần của bản án, quyết định của
Tòa án cấp sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật;
d) Lý do của việc kháng cáo và yêu cầu của người kháng cáo;
đ) Chữ ký hoặc điểm chỉ của người kháng cáo.
2. Người kháng cáo là cá nhân có năng lực hành vi tố tụng hành
chính đầy đủ có thể tự mình làm đơn kháng cáo. Tại mục tên, địa chỉ của người
kháng cáo trong đơn phải ghi họ, tên, địa chỉ của đương sự có kháng cáo; đồng
thời ở phần cuối đơn kháng cáo, đương sự đó phải ký tên hoặc điểm chỉ.
3. Người kháng cáo quy định tại khoản 2 Điều này nếu không tự
mình kháng cáo thì có thể ủy quyền cho người khác đại diện cho mình kháng cáo.
Tại mục tên, địa chỉ của người kháng cáo trong đơn phải ghi họ, tên, địa chỉ
của người đại diện theo ủy quyền có kháng cáo; họ, tên, địa chỉ của đương sự ủy
quyền kháng cáo và văn bản ủy quyền; đồng thời ở phần cuối đơn kháng cáo, người
đại diện theo ủy quyền phải ký tên hoặc điểm chỉ.
4. Người đại diện theo pháp luật của đương sự là cơ quan, tổ
chức có thể tự mình làm đơn kháng cáo. Tại mục tên, địa chỉ của người kháng cáo
trong đơn phải ghi tên, địa chỉ của đương sự là cơ quan, tổ chức; họ, tên, chức
vụ của người đại diện theo pháp luật của đương sự là cơ quan, tổ chức; đồng
thời ở phần cuối đơn kháng cáo, người đại diện theo pháp luật phải ký tên và
đóng dấu của cơ quan, tổ chức đó, trường hợp tổ chức kháng cáo là doanh nghiệp
thì việc sử dụng con dấu theo quy định của Luật Doanh nghiệp.
Trường hợp người đại diện theo pháp luật của đương sự là cơ
quan, tổ chức ủy quyền cho người khác đại diện cho cơ quan, tổ chức kháng cáo
thì tại mục tên, địa chỉ của người kháng cáo trong đơn phải ghi họ, tên, địa
chỉ của người đại diện theo ủy quyền kháng cáo; tên, địa chỉ của đương sự là cơ
quan, tổ chức ủy quyền; họ, tên, chức vụ của người đại diện theo pháp luật của
đương sự là cơ quan, tổ chức đó và văn bản ủy quyền; đồng thời ở phần cuối đơn
kháng cáo, người đại diện theo ủy quyền phải ký tên hoặc điểm chỉ.
5. Người đại diện theo pháp luật của đương sự là người chưa
thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự có thể tự mình làm đơn kháng cáo.
Tại mục tên, địa chỉ của người kháng cáo trong đơn phải ghi họ, tên, địa chỉ
của người đại diện theo pháp luật; họ, tên, địa chỉ của đương sự là người chưa
thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự; đồng thời ở phần cuối đơn kháng
cáo, người kháng cáo phải ký tên hoặc điểm chỉ.
Trường hợp người đại diện theo pháp luật của đương sự ủy quyền
cho người khác đại diện cho mình kháng cáo thì tại mục tên, địa chỉ của người
kháng cáo trong đơn phải ghi họ, tên, địa chỉ của người đại diện theo ủy quyền
và văn bản ủy quyền; họ, tên, địa chỉ của người đại diện theo pháp luật của
đương sự ủy quyền; họ, tên, địa chỉ của đương sự là người chưa thành niên,
người mất năng lực hành vi dân sự; đồng thời ở phần cuối đơn kháng cáo, người
đại diện theo ủy quyền phải ký tên hoặc điểm chỉ.
6. Việc ủy quyền quy định tại các khoản 3, 4 và 5 Điều này phải
được lập thành văn bản có công chứng, chứng thực hợp pháp, trừ trường hợp văn
bản ủy quyền đó được lập tại Tòa án có sự chứng kiến của Thẩm phán hoặc người
được Chánh án Tòa án phân công. Trong văn bản ủy quyền phải có nội dung đương
sự ủy quyền cho người đại diện theo ủy quyền kháng cáo bản án, quyết định tạm
đình chỉ, đình chỉ giải quyết vụ án của Tòa án cấp sơ thẩm.
7. Đơn kháng cáo phải được gửi cho Tòa án cấp sơ thẩm đã ra bản
án, quyết định bị kháng cáo. Kèm theo đơn kháng cáo người kháng cáo gửi tài
liệu, chứng cứ bổ sung (nếu có) để chứng minh cho kháng cáo của mình là có căn
cứ và hợp pháp.
Trường hợp đơn kháng cáo được gửi cho Tòa án cấp phúc thẩm thì
Tòa án đó phải chuyển cho Tòa án cấp sơ thẩm để tiến hành các thủ tục cần thiết
theo quy định tại Điều 216 của Luật này.
Điều 206. Thời hạn kháng cáo
1. Thời hạn kháng cáo đối với bản án của Tòa án cấp sơ thẩm là 15
ngày kể từ ngày tuyên án; đối với đương sự không có mặt tại phiên tòa hoặc
không có mặt khi tuyên án mà có lý do chính đáng thì thời hạn kháng cáo tính từ
ngày bản án được giao cho họ hoặc được niêm yết.
Đối với trường hợp đương sự đã tham gia phiên tòa nhưng vắng mặt
khi Tòa án tuyên án mà không có lý do chính đáng thì thời hạn kháng cáo kể từ
ngày tuyên án.
2. Thời hạn kháng cáo đối với quyết định tạm đình chỉ, đình chỉ
giải quyết vụ án của Tòa án cấp sơ thẩm là 07 ngày kể từ ngày người có quyền
kháng cáo nhận được quyết định hoặc kể từ ngày quyết định được niêm yết tại trụ
sở Ủy ban nhân dân cấp xã nơi họ cư trú hoặc nơi có trụ sở trong trường hợp
người có quyền kháng cáo là cơ quan, tổ chức.
3. Trường hợp đơn kháng cáo gửi qua dịch vụ bưu chính thì ngày
kháng cáo được tính căn cứ vào ngày tổ chức dịch vụ bưu chính nơi gửi đóng dấu
ở phong bì. Trường hợp người kháng cáo đang bị tạm giữ hoặc bị tạm giam thì
ngày kháng cáo là ngày làm đơn kháng cáo theo xác nhận của người có thẩm quyền
của nhà tạm giữ, trại tạm giam.
Điều 207. Kiểm tra đơn kháng cáo
1. Sau khi nhận được đơn kháng cáo, Tòa án cấp sơ thẩm phải kiểm
tra tính hợp lệ của đơn kháng cáo theo quy định tại Điều 205 của Luật này.
2. Trường hợp đơn kháng cáo quá hạn thì Tòa án cấp sơ thẩm yêu
cầu người kháng cáo trình bày rõ lý do và xuất trình tài liệu, chứng cứ (nếu
có) để chứng minh cho lý do nộp đơn kháng cáo quá hạn là chính đáng.
3. Trường hợp đơn kháng cáo chưa đúng quy định tại Điều 205 của
Luật này thì Tòa án cấp sơ thẩm yêu cầu người kháng cáo làm lại đơn kháng cáo
hoặc sửa đổi, bổ sung trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận được yêu
cầu của Tòa án.
4. Tòa án trả lại đơn kháng cáo trong các trường hợp sau đây:
a) Người kháng cáo không có quyền kháng cáo;
b) Người kháng cáo không làm lại đơn kháng cáo hoặc không sửa
đổi, bổ sung đơn kháng cáo mặc dù đã có yêu cầu của Tòa án theo quy định tại
khoản 3 Điều này;
c) Trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 209 của Luật này.
Điều 208. Kháng cáo quá hạn và xem xét kháng cáo quá hạn
1. Kháng cáo quá thời hạn quy định tại Điều 206 của Luật này là
kháng cáo quá hạn. Sau khi nhận được đơn kháng cáo quá hạn, Tòa án cấp sơ thẩm
phải gửi đơn kháng cáo, bản tường trình của người kháng cáo về lý do kháng cáo
quá hạn và tài liệu, chứng cứ (nếu có) cho Tòa án cấp phúc thẩm.
2. Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận được đơn kháng cáo quá
hạn và tài liệu, chứng cứ kèm theo do Tòa án cấp sơ thẩm chuyển đến, Tòa án cấp
phúc thẩm thành lập Hội đồng gồm 03 Thẩm phán để xem xét kháng cáo quá hạn.
Phiên họp xem xét kháng cáo quá hạn có sự tham gia của Kiểm sát viên Viện kiểm
sát cùng cấp và người kháng cáo quá hạn. Trường hợp Kiểm sát viên, người kháng
cáo quá hạn vắng mặt thì Tòa án vẫn tiến hành phiên họp.
3. Căn cứ vào tài liệu, chứng cứ có liên quan đến việc kháng cáo
quá hạn, ý kiến của đương sự kháng cáo quá hạn, đại diện Viện kiểm sát tại
phiên họp, Hội đồng xét kháng cáo quá hạn quyết định theo đa số về việc chấp
nhận hoặc không chấp nhận việc kháng cáo quá hạn và phải ghi rõ lý do của việc
chấp nhận hoặc không chấp nhận trong quyết định. Tòa án cấp phúc thẩm phải gửi
quyết định cho người kháng cáo quá hạn, Viện kiểm sát cùng cấp và Tòa án cấp sơ
thẩm; nếu Tòa án cấp phúc thẩm chấp nhận việc kháng cáo quá hạn thì yêu cầu Tòa
án cấp sơ thẩm tiến hành các thủ tục quy định tại các điều 209, 210 và 216 của
Luật này.
Điều 209. Thông báo nộp tiền tạm ứng án phí phúc thẩm
1. Sau khi chấp nhận đơn kháng cáo hợp lệ, Tòa án cấp sơ thẩm
phải thông báo cho người kháng cáo biết để họ nộp tiền tạm ứng án phí phúc thẩm
theo quy định của pháp luật, nếu họ không thuộc trường hợp được miễn hoặc không
phải nộp tiền tạm ứng án phí phúc thẩm.
2. Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận được thông báo của Tòa
án về việc nộp tiền tạm ứng án phí phúc thẩm, người kháng cáo phải nộp tiền tạm
ứng án phí và nộp cho Tòa án cấp sơ thẩm biên lai thu tiền tạm ứng án phí. Hết
thời hạn này mà người kháng cáo không nộp tiền tạm ứng án phí phúc thẩm thì
được coi là họ từ bỏ việc kháng cáo.
Khi nhận biên lai thu tiền tạm ứng án phí của người kháng cáo
thì Tòa án phải cấp cho họ giấy xác nhận về việc nhận biên lai thu tiền tạm ứng
án phí.
Trường hợp sau khi hết thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận được
thông báo của Tòa án về việc nộp tiền tạm ứng án phí phúc thẩm, người kháng cáo
mới nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí phúc thẩm mà không nêu rõ
lý do thì Tòa án cấp sơ thẩm yêu cầu người kháng cáo trong thời hạn 03 ngày làm
việc kể từ ngày nhận được yêu cầu của Tòa án phải có văn bản trình bày lý do
chậm nộp biên lai thu tiền tạm ứng án phí phúc thẩm nộp cho Tòa án cấp sơ thẩm
để đưa vào hồ sơ vụ án. Trường hợp này được xử lý theo thủ tục xem xét kháng
cáo quá hạn.
Điều 210. Thông báo về việc kháng cáo
1. Khi gửi hồ sơ vụ án và đơn kháng cáo cho Tòa án cấp phúc
thẩm, Tòa án cấp sơ thẩm phải thông báo ngay bằng văn bản cho Viện kiểm sát
cùng cấp và đương sự có liên quan đến kháng cáo biết về việc kháng cáo.
2. Đương sự được thông báo về việc kháng cáo có quyền gửi văn
bản ghi ý kiến của mình về nội dung kháng cáo cho Tòa án cấp phúc thẩm. Văn bản
ghi ý kiến của họ được đưa vào hồ sơ vụ án.
Điều 211. Kháng nghị của Viện kiểm sát
Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp và cấp trên trực tiếp có
quyền kháng nghị bản án, quyết định tạm đình chỉ, quyết định đình chỉ giải
quyết vụ án của Tòa án cấp sơ thẩm để yêu cầu Tòa án cấp phúc thẩm giải quyết
lại theo thủ tục phúc thẩm.
Điều 212. Quyết định kháng nghị của Viện kiểm sát
1. Quyết định kháng nghị của Viện kiểm sát phải bằng văn bản và
có các nội dung chính sau đây:
a) Ngày, tháng, năm ra quyết định kháng nghị và số của quyết
định kháng nghị;
b) Tên của Viện kiểm sát ra quyết định kháng nghị;
c) Kháng nghị toàn bộ hoặc một phần của bản án, quyết định của
Tòa án cấp sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật;
d) Lý do và căn cứ của việc kháng nghị và yêu cầu của Viện kiểm
sát;
đ) Họ, tên của người ký quyết định kháng nghị và đóng dấu của
Viện kiểm sát ra quyết định kháng nghị.
2. Quyết định kháng nghị phải được gửi ngay cho Tòa án cấp sơ
thẩm đã ra bản án, quyết định bị kháng nghị để Tòa án cấp sơ thẩm tiến hành các
thủ tục quy định tại Điều 216 của Luật này. Kèm theo quyết định kháng nghị là
tài liệu, chứng cứ bổ sung (nếu có) để chứng minh cho kháng nghị của Viện kiểm
sát là có căn cứ và hợp pháp.
Điều 213. Thời hạn kháng nghị
1. Thời hạn kháng nghị đối với bản án của Tòa án cấp sơ thẩm của
Viện kiểm sát cùng cấp là 15 ngày, của Viện kiểm sát cấp trên trực tiếp là 30
ngày kể từ ngày tuyên án.
2. Thời hạn kháng nghị của Viện kiểm sát cùng cấp đối với quyết
định tạm đình chỉ, quyết định đình chỉ giải quyết vụ án của Tòa án cấp sơ thẩm
là 07 ngày, của Viện kiểm sát cấp trên trực tiếp là 10 ngày kể từ ngày Viện
kiểm sát cùng cấp nhận được quyết định.
3. Khi Tòa án nhận được quyết định kháng nghị của Viện kiểm sát
mà quyết định kháng nghị đó đã quá thời hạn quy định tại khoản 1 và khoản 2
Điều này thì Tòa án cấp sơ thẩm yêu cầu Viện kiểm sát giải thích bằng văn bản
và nêu rõ lý do.
Điều 214. Thông báo về việc kháng nghị
1. Viện kiểm sát ra quyết định kháng nghị phải gửi ngay quyết
định kháng nghị cho đương sự có liên quan đến kháng nghị.
2. Người được thông báo về việc kháng nghị có quyền gửi văn bản
ghi ý kiến của mình về nội dung kháng nghị cho Tòa án cấp phúc thẩm. Văn bản
ghi ý kiến của họ được đưa vào hồ sơ vụ án.
Điều 215. Hậu quả của việc kháng cáo, kháng nghị
1. Phần của bản án, quyết định của Tòa án cấp sơ thẩm bị kháng
cáo, kháng nghị thì chưa được đưa ra thi hành, trừ trường hợp pháp luật quy
định được thi hành ngay.
2. Bản án, quyết định hoặc phần của bản án, quyết định của Tòa
án cấp sơ thẩm không bị kháng cáo, kháng nghị thì có hiệu lực pháp luật kể từ
ngày hết thời hạn kháng cáo, kháng nghị.
Điều 216. Gửi hồ sơ vụ án và kháng cáo, kháng nghị
Tòa án cấp sơ thẩm phải gửi hồ sơ vụ án, kháng cáo, kháng nghị
và tài liệu, chứng cứ kèm theo cho Tòa án cấp phúc thẩm trong thời hạn 05 ngày
làm việc kể từ ngày hết thời hạn kháng nghị và hết thời hạn kháng cáo, người
kháng cáo nộp cho Tòa án cấp sơ thẩm biên lai thu tiền tạm ứng án phí phúc
thẩm.
Điều 217. Thụ lý vụ án để xét xử phúc thẩm
1. Ngay sau khi nhận được hồ sơ vụ án, đơn kháng cáo, quyết định
kháng nghị và tài liệu, chứng cứ kèm theo, Tòa án cấp phúc thẩm phải vào sổ thụ
lý.
Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày thụ lý vụ án, Tòa án
phải thông báo bằng văn bản cho các đương sự và Viện kiểm sát cùng cấp về việc
Tòa án đã thụ lý vụ án và thông báo trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án (nếu
có).
2. Chánh án Tòa án cấp phúc thẩm thành lập Hội đồng xét xử phúc
thẩm và phân công một Thẩm phán làm Chủ tọa phiên tòa, phiên họp.
Điều 218. Thay đổi, bổ sung, rút kháng cáo, kháng nghị
1. Trường hợp chưa hết thời hạn kháng cáo theo quy định tại
Điều 206 của Luật này thì người đã kháng cáo có quyền thay đổi, bổ
sung kháng cáo mà không bị giới hạn bởi phạm vi kháng cáo ban đầu.
Trường hợp chưa hết thời hạn kháng nghị theo quy định tại Điều
213 của Luật này thì Viện kiểm sát đã kháng nghị có quyền thay đổi, bổ sung
kháng nghị mà không bị giới hạn bởi phạm vi kháng nghị ban đầu.
2. Trước khi bắt đầu phiên tòa hoặc tại phiên tòa phúc thẩm,
người kháng cáo có quyền thay đổi, bổ sung kháng cáo, Viện kiểm sát ra quyết
định kháng nghị có quyền thay đổi, bổ sung kháng nghị, nhưng không được vượt
quá phạm vi kháng cáo, kháng nghị ban đầu, nếu thời hạn kháng cáo, kháng nghị
đã hết.
3. Trước khi bắt đầu phiên tòa hoặc tại phiên tòa phúc thẩm,
người kháng cáo có quyền rút kháng cáo, Viện kiểm sát ra quyết định kháng nghị
hoặc Viện kiểm sát cấp trên trực tiếp có quyền rút kháng nghị.
Tòa án cấp phúc thẩm đình chỉ xét xử phúc thẩm đối với phần của
vụ án mà người kháng cáo đã rút kháng cáo hoặc Viện kiểm sát đã rút kháng nghị.
Việc đình chỉ xét xử phúc thẩm trước khi mở phiên tòa do Thẩm
phán Chủ tọa phiên tòa quyết định, tại phiên tòa do Hội đồng xét xử quyết định.
4. Việc thay đổi, bổ sung, rút kháng cáo, kháng nghị trước khi
mở phiên tòa phải được lập thành văn bản và gửi cho Tòa án cấp phúc thẩm. Tòa
án cấp phúc thẩm phải thông báo cho các đương sự về việc thay đổi, bổ sung, rút
kháng cáo, kháng nghị; thông báo cho Viện kiểm sát cùng cấp về việc thay đổi,
bổ sung, rút kháng cáo của đương sự.
Việc thay đổi, bổ sung, rút kháng cáo, kháng nghị tại phiên tòa
phải được ghi vào biên bản phiên tòa.